"ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΣΤΟΝ
ΒΟΣΠΟΡΟ"
ΖΟΥΛΦΙ ΛΙΒΑΝΕΛΙ
Μετά την υπέροχη
"Σερενάτα" και την "Ανησυχία", που με εντυπωσίασε ιδιαίτερα, ήταν αναπόφευκτη η αναζήτηση ενός άλλου έργου
του πασίγνωστου μουσικοσυνθέτη και λογοτέχνη.
Η επιλογή έγινε με το "Το Σπίτι στον Βόσπορο".
"Ο Ζουλφί Λιβανελί
εμπνέεται από τυχαίες συναντήσεις στην Κωσταντινούπολη, την αγαπημένη του πόλη, και στήνει τη μυθιστορία του με σημείο
αναφοράς ένα "γιαλί", ένα από
εκείνα τα χαρακτηριστικά παραθαλάσσια σπίτια - επαύλεις ευκατάστατων πολιτών, που στηρίζονται σε κέδρινους πασσάλους βαθιά
μπηγμένους στα νερά του Βοσπόρου. Αναπνέουμε την αλμύρα του θαλασσινού νερού και
μυρίζουμε τα αρώματα που αναδύονται στον αέρα από τα λουλούδια πάνω από τους
περιποιημένους κήπους.
Η εβδομήντα εξάχρονη Λευλά
Μπόσναλι,η "Μεγάλη Κυρά", όπως είναι γνωστή, είναι νόθα κόρη ενός Άγγλου λοχαγού και μίας
Τουρκάλας που πέθανε στη γέννα. Την μεγαλώνει
ο πασάς παππούς της, αφού την δηλώνει κόρη του,
θέλοντας να κρύψει την ντροπή που προξενήθηκε από τη πραγματική του
θυγατέρα. Πάρα τα οικονομικά προβλήματα, την σπουδάζει δίνοντάς της την ευκαιρία να
αποκτήσει γνώσεις σε ξένες γλώσσες και μουσική.
Περνά όλα της τα χρόνια στο μικρό σπιτάκι του κήπου, το οποίο της ανήκει με τίτλο ιδιοκτησίας. Το γιαλί, όμως, αλλάζει χέρια. Συνηθισμένο φαινόμενο, όπως συνηθισμένο είναι και το γεγονός ότι
χάνει το σπιτάκι της παράνομα με πλαστά χαρτιά από τον ίδιο τον νέο ιδιοκτήτη.
Εκδιώκεται και παραμένει έξω
από την έπαυλη πάνω σε μία βαλίτσα και κάτω από ένα πλάτανο για δύο ολόκληρες
μέρες. Διακυβεύεται η υπόστασή της. Βρίσκεται
σε απόγνωση, αισθάνεται να αποδομείται όλος ο κόσμος γύρω της και αδυνατεί να
αποχωριστεί τον χώρο με τα προσωπικά αντικείμενα και τα λουλούδια της.
φωτο Νατάσα Μουτούση
Το θέμα παίρνει διαστάσεις
στον τύπο και προκαλεί το συναίσθημα. Ο Γιουσούφ, νεαρός δημοσιογράφος σε
εφημερίδα της Πόλης, ζητάει να αναλάβει
την κάλυψη του παράξενου αυτού περιστατικού,
έχοντας αναγνωρίσει στο πρόσωπο της γυναίκας εκείνη που έμενε στο
παράσπιτο του γιαλού, στο οποίο ο δικός
του παππούς ήταν κηπουρός. Λυπάται αφάνταστα και την πείθει να την φιλοξενήσει
στο φτωχικό διαμέρισμά του στη συνοικία Τζιχανγκίρ, που πήρε το όνομα από τον ανάπηρο διάδοχο, τον
μικρότερο γυιό του Σουλειμάν τον Μεγαλοπρεπή και της περιβόητης Χιουρέμ.
Η Μεγάλη Κυρά θα βρεθεί
αντιμέτωπη με την αρνητική Ρουκιέ, γνωστή πλέον ως Ρόξυ, σύντροφο του Γιουσούφ.
Τουρκογερμανίδα μετανάστρια, μουσικός της ραπ, η νεαρά είναι επαναστάτρια και
θα φερθεί εχθρικά στην καλεσμένη, η οποία μαθημένη διαφορετικά, παρακολουθεί
παραξενεμένη, αλλά σιωπηλή, την αλλόκοτη συμπεριφορά στον λόγο και στις πράξεις
των σημερινών νέων που τους επισκέπτονται.
Ο αυτοδημιούργητος, διάσημος
τραπεζίτης, Ομέρ Τζεβχέρογλου, γυιός του Αλί Γεκτά μπέη, είναι ο νέος ιδιοκτήτης της έπαυλης και
ο υπεύθυνος για την εκδίωξη της Λευλά με τον παράνομο αυτό τρόπο. Η κοινωνική
ανέλιξή του τον μεταμόρφωσε σε ένα αδίστακτο άνθρωπο. Γνώστης τέτοιων παράνομων δράσεων ο Γιουσούφ,
μεταβαίνει στην Άγκυρα να συναντήσει τον
ξάδελφό του,μέλος της Εθνοσυνέλευσης, ελπίζοντας στη δικαίωση της γηραιάς
γυναίκας.
Η ιστορία της Λευλά και της
Ρόξυ αναδεικνύει τη διαφορά του χθες και του σήμερα. Αγεφύρωτη η αντίθεση του παλαιού και του
νέου. Η σύγκρουση δύο κόσμων της Κωνσταντινούπολης, της ιστορίας της μετά τους Βαλκανικούς
πολέμους και της σημερινής δημοκρατίας, λειτουργεί αλληγορικά μέσα από αυτή τη
σχέση. Αυτός είναι ο ένας άξονας που κινείται η κατεύθυνση της μυθιστορίας. Το χάσμα των γενεών και της κοινωνίας είναι
εμφανέστατο!
Ο δεύτερος άξονας είναι ο
ξεριζωμός από τις πατρογονικές εστίες. Είτε
ως αποτέλεσμα πολέμου, είτε ως κοινωνικό φαινόμενο, οφειλόμενο στην ανηθικότητα, τον παράνομο
πλουτισμό, την εκμετάλλευση με λάδωμα, δημιουργεί
γενικά μία παθογένεια που διαμορφώνει καταστάσεις.
"Ο ένας έπαιρνε το σπίτι
του άλλου, εκατομμύρια ακίνητα ήταν υπό
κατάληψη. Το τίμημα το πλήρωναν οι απλοί
άνθρωποι. Δηλαδή αυτό πού είχε συμβεί
στην ίδια ήταν η απαράλλαχτη μοίρα των ανθρώπων σε αυτά τα
χώματα."(σελ.233)
Η αγραμματοσύνη και η θρησκοληψία
εκδηλώνεται ως ένα είδος παθολογίας επίσης!
Χαρακτηριστικό παράδειγμα :
"Μεγάλε Θεέ,μη μας απομακρύνεις ποτέ απ τη θρησκεία και τη λατρεία
μας"(σελ.282)
Ποια κίνηση και από ποιόν θα
είναι καθοριστική για την εξέλιξη της υπόθεσης;
Από ποιόν χειραγωγείται αυτή η εξέλιξη; Σε ποιο βαθμό υπάρχει διάβρωση
σε πολιτικό επίπεδο και που οφείλεται; Θα βρεθεί σημείο συνεννόησης μεταξύ των
ηρωίδων ή θα επέλθει οριστική ρήξη; Είναι
εφικτή η δικαίωση ή θα βρεθούν όλοι προ τετελεσμένων;
Με μία ανεπιτήδευτη αφηγηματική
ροή και χωρίς τρανταχτά εκφραστικά μέσα, ο Λιβανελί, συγγράφει ένα ρεαλιστικό
μυθιστόρημα αναπαριστώντας μία πραγματικότητα με προεκτάσεις στο πολιτικό και
κοινωνικό γίγνεσθαι, χωρίς να εξιδανικεύει καταστάσεις. "Το Σπίτι στον Βόσπορο" είναι ένα
πρωτότυπο, ευανάγνωστο βιβλίο που
διατηρεί την ένταση στον αναγνώστη χαρίζοντάς του ένα ανατρεπτικό τέλος!
Νατάσα Μουτούση
ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ
Περισσότερα για το βιβλίο εδώ
