ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ η άποψη της Τάνιας Χαμοπούλου για το βιβλίο " ΜΠΟΥΑΝΑ " Βαλερί Αγγέλου, εκδόσεις Διόπτρα

 

ΜΠΟΥΑΝΑ

 Βαλερί Αγγέλου

Εκδόσεις: ΔΙΟΠΤΡΑ

Στα σουαχίλι, μπουάνα σημαίνει αφεντικό. Έτσι φώναζαν οι ιθαγενείς του Βελγικού Κονγκό κάθε λευκό άντρα που είχε έρθει να διαφεντέψει τη χώρα τους και τις ζωές τους.

Ιταλοκρατούμενη Ρόδος, 1930. Μέσα σε αυτό το καθεστώς γεννιέται και μεγαλώνει η Αναστασία γνωρίζοντας το σκληρό πρόσωπο του φασισμού και τον εξιταλισμό του νησιού, με τον υποχρεωτικό χαιρετισμό, τα ιταλικά στο σχολείο και την αναγκαστική προσχώρηση στην φασιστική νεολαία. Η φαινομενική ισορροπία της ζωής της θα ανατραπεί βάναυσα όταν μαθαίνει ένα σοκαριστικό μυστικό για την ζωή της αλλά και με την έλευση των Γερμανών και την κατοχή τους. Ενώ κάποια χρόνια αργότερα η ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου θα επιτρέψει στους Ροδίτες να ελπίζουν την ελευθερία τους, ο Γιώργος, σύζυγος της Αναστασίας, αποφασίζει να μεταναστεύσουν στο Βελγικό Κονγκό για καλύτερη ζωή κι εκείνη ακολουθεί με δύο μωρά παιδιά στην αγκαλιά της. Στο Αλμπερβίλ, δίπλα στην λίμνη Τανγκανίκα και τον ποταμό Λουκούγκα, θα ενσωματωθούν στον απόδημο ελληνισμό της περιοχής, γνωρίζονται και γίνονται φίλοι και με άλλους Έλληνες ξεπερνώντας έτσι τη μοναξιά της απεραντοσύνης της Αφρικανικής ηπείρου. Οι ταραχές για την ανεξαρτησία του Κονγκό θα κάνουν τη ζωή τους προβληματική κι επικίνδυνη αλλά η Αναστασία δεν θα μείνει άπραγη και θύμα των συνθηκών. Με το πείσμα και την ανθεκτικότητα στα δύσκολα που έχει στις αποσκευές της και απέκτησε στα πέτρινα χρόνια στο νησί της, παλεύει για την οικογένειά της, δημιουργεί, πετυχαίνει και προκόβει. Από την πείνα και την ανέχεια της Κατοχής βρέθηκε να εμπορεύεται στο Κονγκό και να γίνεται η αγαπημένη Μπουάνα των μαύρων που εργάζονται για λογαριασμό της. Και όσες φορές βλέπει τους κόπους της να καταστρέφονται λόγω των εξεγέρσεων και των ταραχών, εκείνη άλλες τόσες θα καταφέρει να ξαναφτιάξει τα πάντα από την αρχή. Αγωνίστηκε και νίκησε. Και με ενσυναίσθηση μοιράστηκε τον πόνο των καταπιεσμένων μαύρων του Κονγκό. Όταν μετά από χρόνια αναγκάζεται να εγκαταλείψει την Αφρική, επιστρέφει με την οικογένειά της στην Ρόδο για να ξαναχτίσει την ζωή τους.

Η κεντρική ηρωίδα, η Αναστασία, είναι ένα κορίτσι που επιβίωσε από την φρίκη του φασισμού και αναγκάστηκε να ωριμάσει γρήγορα. Έγινε η κόρη που συγχώρεσε τα ασυγχώρητα, η δυναμική γυναίκα που ερωτεύτηκε και δεν δίστασε να αλλάξει ήπειρο για την οικογένειά της. Η γυναίκα που δεν κουράστηκε να χτίζει τη ζωή της μέσα στα χαλάσματα ξανά και ξανά γιατί δεν φοβήθηκε, δεν δείλιασε και δεν τα παράτησε ποτέ. Η ζωή της ήταν γεμάτη από απώλειες κι αγώνα και παρόλα αυτά παρέμεινε ένας άνθρωπος γεμάτος καλοσύνη, νοιάξιμο κι αξιοπρέπεια που προκαλεί συγκίνηση και θαυμασμό.

Το "Μπουάνα" είναι ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα βασισμένο στην πραγματική ιστορία μιας ξεχωριστής γυναίκας. Μία εξαιρετική πρώτη συγγραφική προσπάθεια που ενώνει άριστα ιστορία και συναισθηματική αφήγηση. Η επιλογή της συγγραφέως για πρωταγωνίστρια μιας γυναίκας που βιώνει τον πόλεμο, την προσφυγιά και την αποικιοκρατία, δίνει βάρος και αυθεντικότητα στο μυθιστόρημα. Η Αναστασία είναι μια ηρωίδα υπόδειγμα, όχι μόνο ως θύμα, αλλά και ως δημιουργός της δικής της ζωής. Η πλοκή της επιβίωσης, της εσωτερικής ανάτασης και του ταξιδιού της από τη Ρόδο στο Κονγκό, είναι γρήγορη, δεν πλατειάζει και δημιουργεί μια συγκλονιστική εμπειρία για τον αναγνώστη.

Η γλώσσα της Βαλερί Αγγέλου είναι λυρική, με ζωντανές περιγραφές και σκηνές φορτισμένες συναισθηματικά, χωρίς να πέφτει στην παγίδα του μελοδραματισμού ούτε να παραμελεί την ιστορική ακρίβεια. Αντιθέτως, καταφέρνει να αποδώσει την τραγικότητα και την ομορφιά με ρεαλισμό και τρυφερότητα. Η ιστορική έρευνα είναι καλά δομημένη δίνοντας πληροφορίες για τον απόδημο ελληνισμό του Κονγκό, για τα Δωδεκάνησα της ιταλικής και γερμανικής κατοχής, για τη μυστηριώδη και πολύπαθη Αφρική. Αλλά αναδεικνύει και θέματα όπως η μετανάστευση, η εξουσία, ο ρατσισμός, η θέση της γυναίκας και η συγχώρεση.

Συνολικά, το "Μπουάνα" είναι ένας ύμνος στην ανθρώπινη θέληση και αντοχή, την δύναμη της γυναικείας ψυχής και την ελπίδα. Είναι ένα βιβλίο που μαγεύει, συγκινεί και προβληματίζει δημιουργώντας στο μυαλό υπέροχες εικόνες και στην καρδιά δυνατά συναισθήματα.

Πρόκειται για ένα γοητευτικό και συναρπαστικό βιβλίο το οποίο απόλαυσα από την αρχή ως το τέλος του

 

 

Συνέντευξη του συγγραφέα Ισίδωρου Ζουργού στη Γιούλη Τσακάλου - Ελεύθερος Τύπος για το βιβλίο «Χάλκινα κατώφλια» εκδόσεις Πατάκη

Συνέντευξη Ισίδωρος Ζουργός – Γιούλη Τσακάλου – ελεύθερος τύπος

 

Χθες 23/11/25 δημοσιεύτηκε στο κυριακάτικο φύλλο του Ελεύθερου Τύπου με αναφορά στο πρωτοσέλιδο! η συνέντευξή μου με τον Ισίδωρο Ζουργό, με αφορμή το νέο του μυθιστόρημα «Χάλκινα κατώφλια» (εκδ. Πατάκη). Ένα βιβλίο που ανοίγει μια ρωγμή στον ομηρικό κόσμο, για να χωρέσουν μέσα οι αφανείς, οι εξόριστοι, οι παραγνωρισμένοι.

Ο Ζουργός συνομιλεί με την παράδοση όχι με δέος, αλλά με καθαρή, ανθρώπινη ματιά. Ξαναπιάνει το νήμα της Τροίας και της επιστροφής του Οδυσσέα, για να φωτίσει όσους μένουν στη σκιά των επών: τους δούλους, τις γυναίκες, τους καθημερινούς ανθρώπους που κουβαλούν τις πληγές των πολέμων και της εξουσίας.

Μιλήσαμε για το πώς η μυθολογία μπορεί να ξαναδιαβαστεί σήμερα, για τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στη δύναμη και την αδυναμία, για το χιούμορ που ξεγυμνώνει μύθους και για το πώς ένας επινοημένος Παίονας, ο Λύκαστος, μπορεί να αλλάξει ολόκληρη την πορεία του έπους.

Μια συνέντευξη γεμάτη σκέψη, συγκίνηση και ανατροπές, όπως και το βιβλίο του.

Τον ευχαριστώ για την αφιέρωση και την σκέψη ! 

 

Σας την αφήνω με χαρά.

 

Με το «Χάλκινα κατώφλια» εκδόσεις Πατάκη, ο Ισίδωρος Ζουργός ανοίγει μια πόρτα στον χώρο της μυθοπλασίας που δεν φοβάται να αναμετρηθεί με τον μύθο της Τροίας και της Ιθάκης μέσα από τα μάτια των αόρατων, των υποτιμημένων, των εξόριστων. Στο παράσπιτο του ομηρικού κόσμου, όπου οι βασιλιάδες απογυμνώνονται, οι δούλοι αποκτούν φωνή και η γυναίκα γίνεται ιαματική παρουσία, το μέταλλο του χαλκού σφυρηλατεί τις ανθρώπινες πληγές της εξουσίας, της σύγκρουσης και της ανάγκης για ελευθερία. Ένα μυθιστόρημα που δεν συγχωρεί τις προκαταλήψεις του μεγαλείου και του ηρωισμού, αλλά ανοίγει «κατώφλια» για μια νέα αφήγηση, όπου ο μύθος γίνεται κατοικία όλων.

 

1.Στο «Χάλκινα κατώφλια» επανέρχεστε στον μύθο της Τροίας και της επιστροφής του Οδυσσέα, τι σας ώθησε να αναδιατάξετε αυτήν την επική αφήγηση και να δώσετε φωνή σε αυτούς που σπάνια ακούγονται;

Το πρώτο ερέθισμα για τη συγγραφή του μυθιστορήματος ήταν δύο στίχοι στην Ιλιάδα, οι οποίοι και παρατίθενται στην αρχή του βιβλίου ως προμετωπίδα, που μιλούν για τους Παίονες οι οποίοι πολέμησαν ως σύμμαχοι των Τρώων. Στους ίδιους στίχους αναφέρεται και ο ποταμός Αξιός. Για όσους έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στη Θεσσαλονίκη και στην ευρύτερη περιοχή ο Αξιός είναι ένας εμβληματικός ποταμός κι εμείς γεμάτοι μνήμες από την παρουσία του. Από αυτή την αναφορά γεννήθηκε η σκέψη για έναν λογοτεχνικό χαρακτήρα από την περιοχή εμπλεκόμενο στον Τρωικό πόλεμο.

Ο ομηρικός κόσμος στο πέρασμα των αιώνων έχει γεννήσει ένα σωρό παράπλευρους μύθους και ιστορίες, θεατρικά έργα, μυθιστορήματα, κινηματογραφικές μεταφορές, κάθε είδους έργα τέχνης. Σε πείσμα του χρόνου που περνά αυτός ο κόσμος εξακολουθεί και παραμένει γοητευτικός, επίκαιρος, με νέες οπτικές και αναθεωρήσεις. Το δικό μου βιβλίο ακολουθεί αυτήν την παράδοση, επεκτείνει τα έπη με την προσθήκη νέων χαρακτήρων και με αλλαγή πορείας στις περιπλανήσεις. Σήμερα νιώθουμε την ανάγκη να δούμε μια ακόμη θεώρηση, αυτή των απλών καθημερινών ανθρώπων εκείνης της εποχής, των δευτεραγωνιστών, των ταπεινών που επωμίζονται το βάρος και τις κακουχίες των πολέμων. Απαλλαγμένοι από τις προκαταλήψεις της βασιλικής γενιάς και του πριγκηπικού αίματος ενδιαφερόμαστε για το απλό και πανανθρώπινο. Η ατμόσφαιρα των επών αν και αντικατοπτρίζει θεσμούς εν πολλοίς ξεπερασμένους, έχει νησίδες οι οποίες μας συγκινούν βαθύτατα. Να θυμηθούμε για παράδειγμα τη συνάντηση του Αχιλλέα με τον Πρίαμο στο στρατόπεδο των Αχαιών, όταν ο περίλυπος βασιλιάς της Τροίας έρχεται να ζητήσει τη σορό του νεκρού Έκτορα, του γιου του. Είναι μια από τις πιο σημαντικές σελίδες στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

 

2.Η έννοια της εξουσίας, θεϊκής, βασιλικής, δουλοκτητικής  διατρέχει όλο το βιβλίο. Πώς εργάστηκε η διαπλοκή ανάμεσα σε δούλους/δούλες και αφέντες για εσάς ως συγγραφέα, και ποιο μήνυμα ελπίζετε να διαβιβαστεί στον αναγνώστη;

Μια βαθιά εξουσιαστική σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους είναι μια σύμβαση η οποία ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορεί να αντιστραφεί. Στα Χάλκινα κατώφλια ο δούλος καταφέρνει και χειραγωγεί τον αφέντη. Δεν υπάρχει ανάμεσά τους κάποια εξ ορισμού ανωτερότητα. Οι περιστάσεις αλλάζουν, η ζωή φέρνει κραδασμούς. Η σύγκρουση για την επιβίωση αλλά και για την επιβολή είναι μια αρένα όπου επιβιώνει ο περισσότερο πείσμων και ανθεκτικός. Όμως στο βάθος υπάρχει πάντα χώρος για αγάπη και στοργή, όταν οι χειροπέδες λύνονται και οι άνθρωποι κοιτάζονται στα μάτια. Η σχέση του Οδυσσέα και του δούλου του στο βιβλίο απεικονίζει αυτήν τη συνθήκη.

3.Η γυναίκα αναδεικνύεται ως «ιαματική παρουσία» σε έναν κόσμο πλημμυρισμένο από αίμα και χαλκό, όπως γράφετε. Ποιος είναι ο ρόλος της γυναικείας φωνής στον μύθο σας και στην αναθεώρηση του έπους;

Τα τελευταία χρόνια έχουν πληθύνει τα έργα που δίνουν περισσότερο χώρο και φωνή στη γυναικεία παρουσία ακόμη και σε εποχές εξαιρετικά μακρινές όπως αυτή του Ομήρου. Στο μυθιστόρημα όλα ξεκινούν από τη φροντίδα της μάνας του ήρωα, όταν είναι ακόμη παιδί. Η κατοπινή απουσία της γίνεται τελικά πηγή μόνιμης οδύνης. Στη συνέχεια του βιβλίου ο θάνατος μια σκλάβας γεννά την ανάφλεξη της εκδίκησης και οδηγεί τη δράση του μυθιστορήματος. Εν τω μεταξύ οι ιερόδουλες είναι ανθρώπινες και πάνω από όλα αυτά αιωρούνται δύο σκιές, η θεά Αθηνά και το τρεμάμενο είδωλο της Πηνελόπης. Η γυναίκα μέσα από όλες τις σελίδες αποτελεί ίαση και ελπίδα σ’ έναν κόσμο πατριαρχίας και ανελέητου πολέμου.

4.Δεν είναι μόνο τραγωδία αυτό που παρουσιάζετε, αλλά ενίοτε και φάρσα — οι εξουσίες είναι «ανοχύρωτες», οι ήρωες απογυμνωμένοι. Πώς καλλιεργείται αυτό το «ξεγύμνωμα» του μύθου και ποιες συνέπειες έχει στην αφήγηση;

Η δύναμη της αστειότητας και της σάτιρας, είναι ακατάλυτη. Οι εξουσιαστικές σχέσεις με την συνηθισμένη άτεγκτη ιεροπρέπεια, την υποκρισία και τη ματαιοδοξία τους, προσφέρονται για να χαραχτούν από την κοφτερή λεπίδα του χιούμορ. Αυτό συμβαίνει διακριτικά σε αρκετές από τις σελίδες του βιβλίου. Οι θεοί έχουν ανθρώπινες αδυναμίες και οι άνθρωποι θεϊκές φιλοδοξίες. Οι ήρωες απαιτούν αναγνωρισιμότητα, οι βασιλείς ηρωική δόξα και υστεροφημία. Η ζωή όμως συνεχίζει την πορεία της απερίσπαστη επιφυλάσσοντας εκπλήξεις.

5.Το επινοημένο πρόσωπο που «παρεισφρέει» στο στρατόπεδο των Αχαιών και αλλάζει τη μοίρα του πολέμου και της επιστροφής είναι ένας άξονας του έργου  πώς επιλέξατε αυτό το πρόσωπο και τι συμβολίζει για εσάς στο πλαίσιο του μύθου αλλά και της ιστορίας;

Πολλά είναι τα επινοημένα πρόσωπα που υπάρχουν στο μυθιστόρημα. Ιέρειες της Λευκής Θεάς, υπηρέτες, δούλες, ένας αιχμάλωτος ιερέας του Θεού Μελκάρτ, αξιωματούχοι του βασιλείου του Ισραήλ, ένας διερμηνέας… Ο βασικός όμως επινοημένος ήρωας του μυθιστορήματος, που είναι και ο αφηγητής, έχει το όνομα Λύκαστος. Είναι ένας Παίονας   βίαια επιστρατευμένος στο στρατόπεδο των Τρώων, ο οποίος και μέσα από τα μονοπάτια της ομηρικής αφήγησης καταλήγει δούλος του Οδυσσέα. Αυτός, με πανουργία καθώς τον διαπερνά το πάθος της εκδίκησης, καταφέρνει να μετασχηματίσει το έπος. Αλλάζει τη μοίρα του πολέμου και κατά την επιστροφή του Οδυσσέα στρέφει το καράβι σε άλλους τόπους. Αυτή είναι και η διαφορετική τομή του μυθιστορήματος, μια προσθήκη περιπέτειας και περιπλάνησης.

 

Γιούλη Τσακάλου Giouli Georgia Tsakalou

Ελεύθερος τύπος 

eleftherostypos.gr   ΕΔΩ  

 

ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ γράφει ο συγγραφέας Νίκος Μητούσης "ΧΟΕΣ"

Φόρος τιμής "ΧΟΕΣ"

Ένα ποίημα για την απώλεια, εκεί όπου οι λέξεις στέκονται αμήχανες και μόνο η μνήμη συνεχίζει να ψιθυρίζει.
Ο  "Νίκος Μητούσης αποχαιρετά τον πατέρα του με τρόπο γαλήνιο και αληθινό, χωρίς κραυγές, μόνο με εκείνη τη βαθιά ευγένεια της ψυχής που μαθαίνει να θυμάται και να συγχωρεί.

«Χοές» μια τελετή αγάπης, λήθης και συμφιλίωσης με τον χρόνο.

ΧΟΕΣ

(Αποχαιρετισμός)

 

Στην μνήμη που ολοένα θα θολώνει,

Στις εικόνες που ολοένα θα σβήνουν

Στα λόγια που ξεχάσαμε να πούμε

Στα λόγια που είπαμε και ξεχάσαμε

Σ’ όλες εκείνες τις αμήχανες στιγμές

Που χάσαμε στα νούφαρα της λίμνης

Σ’ όλα εκείνα τα αγγίγματα που αφήσαμε

Αβέβαια και μετέωρα στον χρόνο

Σ’ όλα εκείνα τα όνειρα που δεν μοιραστήκαμε

Σ’ όλες εκείνες τις σιωπές που σκέπασαν

Άτια θυμούς αφηνιασμένους

Σ’ όλους εκείνους τους δρόμους που δεν περπατήσαμε

Σ’ ό,τι πιστέψαμε

Σ’ ό,τι προδώσαμε

Σ’ ό,τι αγαπήσαμε

Σ’ ό,τι κρύψαμε

Σ’ ό,τι σκοτώσαμε

Σ’ όλα αυτά θα συνυπάρχουμε

Ο ένας μέσα από τον άλλο

Γραμμές παράλληλες που δεν συναντήθηκαν

Γωνίες συμπληρωματικές

Τροχιές ελλειπτικές, ανολοκλήρωτες.

Χωρίς λόγια περιττά, χωρίς υποσχέσεις άδειες

Ευθυτενείς μπροστά στην μόνη σιγουριά της δύσης

Με ασπίδες τα ραγισμένα μας χαμόγελα

Στάλα τη στάλα θα κάνουμε χοές

την συγχώρεση, την λήθη…

Νίκος Μητούσης

ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ