ΜΑΡΙΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ Η ΠΕΝΘΕΡΑ
Η δημοσιογράφος και συγγραφέας Μαρία Παναγοπούλου, στο νέο της βιβλίο Η ΠΕΝΘΕΡΑ, που κυκλοφορεί από τη νέα εκδοτική της στέγη, τις εκδόσεις Ψυχογιός, πρωτοτυπεί με ένα πολύ έξυπνο συνδυασμό των λέξεων πένθος + έρως. Με αυτόν τον τρόπο προκύπτει ο ευρηματικός τίτλος Η ΠΕΝΘΕΡΑ, που συνοδεύεται από ένα πολύ ιδιαίτερο και εντυπωσιακό εξώφυλλο, που τραβά το βλέμμα.
Τα σπασμένα γυαλιά, που διακρίνονται διάσπαρτα, φαίνονται, σα να έχουν σκαλιστεί πάνω στο εξώφυλλο με τρόπο ανάγλυφο και παραστατικό. Μπορεί αυτός ο σχηματισμός της λέξης «πενθερα» ν΄ απαντάται κυρίως σε αρχαϊκά κείμενα, ιδιαίτερα στο αρσενικό γένος του ουσιαστικού (=πενθερός), ωστόσο η κ. Παναγοπούλου με την ευφράδεια του λόγου που την διακρίνει, θίγει με τρόπο καυστικό, ενίοτε χιουμοριστικό ένα διαχρονικό κοινωνικό φαινόμενο, που ξεπερνάει τα ελληνικά σύνορα και αφορά ζευγάρια σε διεθνές επίπεδο.
Η πεθερά λοιπόν, είναι το κεντρικό θέμα του βιβλίου και συγκεκριμένα η μητέρα του συζύγου και κατά πόσο αυτή αποτελεί «το μήλον της έριδος», που επιφέρει διαπληκτισμούς και ρήγματα στην σχέση του ζευγαριού. Μπορεί να σκοτώσει τον έρωτα και να συμβάλει στο τέλος της σχέσης ενός ζευγαριού; Oμολογουμένως, ένα σαθρό οικοδόμημα ανά πάσα στιγμή μπορεί να καταρρεύσει. Το ίδιο ισχύει και με την συζυγική στέγη. Τα βασικά συστατικά μιας πετυχημένης σχέσης είναι η ειλικρίνεια, ο σεβασμός και η αλληλοκατανόηση. Όταν αυτά απουσιάζουν και οι συνθήκες ευνοούν τα οποιαδήποτε κακότροπα σχέδια της εν λόγω πενθεράς, τότε ναι, υπάρχει «πρόσφορο έδαφος» προς δράση.
Η αλήθεια είναι πως δύσκολα θα με τραβούσε το θέμα, πεθερά. Το επέλεξα γιατί, έχοντας διαβάσει και τα δύο προηγούμενα βιβλία της Μαρίας Παναγοπούλου, μου αρέσει η γραφή της και ο τρόπος που προσεγγίζει γεγονότα και πρωταγωνιστές. Οι χαρακτήρες ξεκλειδώνονται κλιμακωτά μέσα από μια αφήγηση που δεν σου δίνει απανωτές πληροφορίες, κρατάει το σασπένς, ανακαλύπτοντας στην εξέλιξη της ιστορίας, πράγματα, που δεν σου περνούσαν από το μυαλό, πτυχές του χαρακτήρα των πρωταγωνιστών που αγνοούσες ή που δεν τις περίμενες. Οι ανατροπές είναι απανωτές, σε τέτοιο σημείο που να μην καταλαβαίνεις, ποιος είναι ποιος, ποιος ο θύτης και ποιο το θύμα, αφού όλοι ταυτόχρονα κρίνονται ύποπτοι, μολονότι τα επόμενα στάδια των συμβάντων, έρχονται να σου ανατρέψουν τις αρχικές σου υπόνοιες, διαψεύδοντά σε.
Στο κεντρικό άξονα της ιστορίας βρίσκονται δύο πεθερές, που λόγω της διαφορετικής καταγωγής τους και των κοινωνικών τοπικών στερεότυπων, υιοθετούν διάφορες παρεμβατικές συμπεριφορές στην σχέση του ζευγαριού, με πιο προβληματική την σχέση πεθεράς-νύφης. Από την μια έχουμε την Αγορίτσα, την Μανιάτισσα πεθερά, σκληρή και επιβλητική παρουσία, εκφράζει καθημερινά με χίλιους δυο τρόπους το παράπονό της για απόγονο και συγκεκριμένα άρρενος απογόνου, αναβιώνοντας με αυτόν τον τρόπο μία συμπεριφορά σύμφωνη με πανάρχαιες πατριαρχικές κοινωνικές δομές, που θέλουν την γυναίκα υποταγμένη, μία παρουσία άβουλη και απόμακρη, αφοσιωμένη στην ανατροφή των παιδιών.
Aξιοπρόσεκτη είναι και η μελέτη που έχει κάνει η Μαρία Παναγοπούλου για την θέση της γυναίκας στις παραδοσιακές πατριαρχικές κοινωνίες, με σχετικά παραθέματα πανάρχαιων τοπικών εθίμων πχ της σύγκριας, την μελέτη της Μανιάτικης και της Ποντιακής διαλέκτου αντίστοιχα. Από την άλλη, η Μόσχω, η Πόντια πεθερά ζει κάτω από την ίδια στέγη με τον γιό της και την όμορφη σύζυγό του. Φαινομενικά παρουσιάζεται ως καλοκάγαθη, καλόβολη και υποχωρητική, στα μάτια του γιου της, «νυφίτσα» την χαρακτηρίζει η νύφη της και δόλια, αφού δεν χάνει ευκαιρία, πάντα υποδόρια και με τρόπο ύπουλο «να ρίξει το φαρμάκι της», επιχειρώντας να ταράξει τις ισορροπίες στην σχέση του ζευγαριού.
Και ενώ, έως αυτό το σημείο έχουμε ένα καθαρά κοινωνικό μυθιστόρημα, στην συνέχεια αποκτά αστυνομική χροιά, καθώς οι εξελίξεις προβλέπονται ανατρεπτικές, με τις εν λόγω πεθερές να δέχονται δολοφονική επίθεση, την ίδια μέρα και την ίδια ώρα. «Βούτυρο στο ψωμί» για τις νύφες, που θέλουν τους άντρες τους ορφανούς, επιβεβαιώνοντας την υποψία μας για την εμπλοκή τους στην απόπειρα δολοφονίας των δύο πεθερών.
Μία νεαρή δημοσιογράφος επιστρατεύει το δημοσιογραφικό της δαιμόνιο, προκειμένου να ερευνήσει την υπόθεση, ρίχνοντας φως στην ταυτόχρονη δολοφονική επίθεση εναντίον των δύο γυναικών. Ποιος άραγε είναι ο «εγκέφαλος» της δολοφονικής ενέδρας και ποιοι οι πιθανοί συνεργάτες; Ήταν προμελετημένη και ποια τα κίνητρα της επίθεσης; Αν και οι δυο γυναίκες δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους, μήπως υπάρχει κάτι άλλο που τις συνδέει;
Άλλωστε, κάποιοι είχαν συγκεκριμένους λόγους για να το επιχειρήσουν, εάν αναλογιστούμε και την αντιπαθητική, έως «ανθρωποφάγο» σχέση των δύο πεθερών με τις νύφες τους.
Tα παραπάνω ερωτήματα ζητούν άμεση απάντηση και η συγγραφέας ξεδιπλώνει περίτεχνα την υπόθεση, δίνοντας σε μικρές δόσεις στοιχεία, που στην εξέλιξη ανατρέπει τις - έως εκείνη την στιγμή- βεβαιότητες, με την πλοκή να παίρνει άλλη διάσταση, αλλάζοντας την κατεύθυνση των πραγμάτων, επιτείνοντας την δράση και την αγωνία του αναγνώστη, ώστε στο τέλος να έχει ικανοποιητικές απαντήσεις σε όλα του τα ερωτήματα.
Επιπλέον, δεν περνάει απαρατήρητη και η ιδιαίτερη σχέση κάποιων ηρώων με την λογοτεχνία. Ιδιαίτερα, το μικρόβιο της λογοτεχνίας χαρακτηρίζει την Οιάνθη, ένα αμφιλεγόμενο πρόσωπο, μία πολύπλοκη προσωπικότητα, η οποία προκαλεί με την συμπεριφορά της, διεγείροντας αντιφατικά συναισθήματα στον αναγνώστη.
Μία διαφορετική οπτική σ΄ ένα θέμα «φωτιά», δοσμένο με μία φρέσκια ματιά, προκαλώντας φορές- φορές το κοινό αίσθημα και άλλοτε, με αρκετές δόσεις χιούμορ, επιχειρεί να ρίξει φως στην ασύμβατη σχέση πεθεράς-νύφης και ν΄ απαντήσει στο ερώτημα, εάν τελικά η «πενθερά» σκοτώνει τον έρωτα ή πρόκειται για το άλλοθι των ζευγαριών, που αδυνατούν να κρατήσουν για πάντα τα ηνία μιας ισορροπημένης και επιτυχημένης σχέσης.
Αναστασία Δημακοπούλου
ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ
Περισσότερα για το βιβλίο και την συγγραφέα εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου