"ΤΟ ΓΙΟΡΝΤΑΝΙ ΤΗΣ ΑΪΣΕ" - ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΜΥΡΛΗ
Από την ανάγνωση των πρώτων ακόμα σελίδων αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης την δυναμική του βιβλίου. Η Παναγιώτα Σμυρλή μετουσιώνει την ώριμη σκέψη της σε μία μυθιστορία και παρεισφρέει εύστοχα στη πραγματική ιστορία του τόπου. Πιο συγκεκριμένα στα Γιάννενα τον 19ο αιώνα, προεπαναστατικά μέχρι το 1845. Μαγεύει με τον χειμαρρώδη λόγο της και τον ανεπιτήδευτο χειρισμό της γλώσσας. Αισθάνεσαι ότι έχει την εσωτερική ανάγκη, με μια ανάσα, να εκμυστηρευτεί τις γνώσεις της στους αναγνώστες και, μαζί με την έμπνευση, να δημιουργήσει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Κεντρική "συνισταμένη", ο διαβόητος Αλή Πασάς από το Τεπελένι. Ο απόλυτος κυρίαρχος, το Λιοντάρι της Ηπείρου, όπως είναι γνωστός, γιγαντώνεται γρήγορα στα Γιάννενα, υιοθετώντας αμείλικτες πρακτικές, και καταδυναστεύει όλη τη περιοχή. Σφετερίζεται περιουσίες και εκτελεί θηριωδίες. Οξυδερκής και δεινός συνομιλητής, αλλά και απόλυτα δεσποτικός! Μία εντελώς αντιφατική προσωπικότητα! Ρομαντικός και βάρβαρος! Ευαίσθητος και ανάλγητος! Δίκαιος και δήμιος! Όλα κατά περίπτωση! Η αλαζονεία και η υπεροψία του, απόρροια της πολύχρονης εξουσίας, θα γίνουν η αιτία να χάσει το κεφάλι του!
Οι "συνιστώσες", περί τον Αλή Πασά, είναι η φιλόδοξη μητέρα του, η Χάμκω, και η πιστή της, η Αϊσέ. Η πολυαγαπημένη του αδελφή, η Χαϊνίτσα, και η λατρεμένη του Βασιλική Κονταξή, οι οποίες, όλες, είναι πάντα υπό τη προστασία του.
Ο Γιάννος, μικρό και ανήμπορο παιδί, αντικρίζει από νωρίς την τραγική ορφάνια και τον άγριο αποχωρισμό από τις δύο αδελφές του, την Άννα και τη Μαρουσώ, αναγκεμένες κι αυτές να ακολουθήσουν χωριστές πορείες.
"Γι αυτό σου λέω. Μη φοβάσαι. Δεν θα ξεχάσεις τα πρόσωπα των δικών σου. Τίποτα δεν θα ξεχάσεις από αυτούς. Μονάχα, να, δε θα πονάς με τον καιρό. Κι αυτό ξέρεις πως το λένε; Ζωή."(σελ.187)
Ρίχνονται οι αρπαγμένες γυναίκες στα χαρέμια και οι άνδρες γίνονται γιουσουφάκια, οι γανυμήδες, από τον γνωστό Γανυμήδη της μυθολογίας. Διπλώνουν τα αισθήματά τους και τα καταχωνιάζουν βαθιά μέσα τους. Η ζωή στο παλάτι διαφορετική :
"Οι σκλάβες πηγαινοέρχονται φέρνοντας μπακλαβά, κοκοφρίνι, γαλατόπιτα και χαλβά. Τσάι του βουνού και καφέ με βαρύ ντελβέ, γλυκό, σερμπέτικο. "(σελ.190)
φωτο: Νατάσα Μουτούση
Ο Χουσείν Νουράν καδής, η Χανά, η Εβραιοπούλα, ο Γερμί, ο Τάσος και ο παράξενος Άγγλος ζωγράφος που περιπλανιέται από την Ήπειρο στα Επτάνησα, έχουν όλοι διακριτούς ρόλους στη πλοκή.
Το Γιορντάνι, περίτεχνο κόσμημα, στολίζει τον λαιμό των ηρωίδων και γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι της υπόστασής τους. Μπορεί ένα κόσμημα να έχει τη δύναμη να παίξει ένα καθοριστικό ρόλο για το μέλλον των προσώπων ή όλα είναι στο μυαλό τους για την ανάγκη τους να το πιστεύουν; Συμβολική η σημασία του και ο χρόνος επιτάσσει την αποκάλυψη του!
"Στην αρχή, το έκρυβε μέσα από τα ρούχα της, να μην προκαλέσει. Αργότερα, με τον καιρό, κι αφού απέκτησε εξουσία και κύρος, το έβγαλε σε θέα, ως παράσημο, σύμβολο δύναμης, σφραγίδα της αιώνιας αφοσίωσης στον πασά."(σελ.90)
Έλληνες, Τούρκοι και Εβραίοι σε ένα ιδιόμορφο συναπάντημα. Γνωρίζουμε κάθε έκφανση της καθημερινής ζωής τους στη πασίγνωστη πόλη των Ιωαννίνων με τα αριστοτεχνικά κοσμήματα και τα παντός είδους χειροτεχνήματα.
"Σκέψου με το μυαλό και κυβέρνα με την καρδιά. "Είναι το "μότο" που επιλέγω, μεταξύ άλλων, για τη συντομία του χρόνου, από το βιβλίο, χωρίς να αποκαλύπτω εκτενέστερα την υπόθεση.
Το "Γιορντάνι της Αϊσέ" απαρτίζεται από μικρές ιστορίες. Ψηφίδες πολύχρωμες σε ένα ψηφιδωτό που αποζητά την τελική μορφή του. Όταν ενωθούν όλα τα κομμάτια, θα συμπληρωθεί η ιστορία με τον έναν ή άλλο τρόπο. Η συγγραφέας προσεγγίζει από μία άλλη οπτική την αληθινή ιστορία, χωρίς να παρεκκλίνει, και, μαζί με τη μυθοπλασία, μαγνητίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη! Η δε γλωσσική επιμέλεια της αγαπημένης φίλης, Σοφίας, είναι εμφανέστατη και εξαιρετική.
Νατάσα Μουτούση
Περισσότερα για το βιβλίο εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου