ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΓΙΟΥΛΗ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ : ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
ΒΙΒΛΙΑ : ΤΡΙΛΟΓΙΑ «Άγιο αίμα» «Άγιες ψυχές» «Άγια Λευτεριά»
Ένας λογοτέχνης του καιρού μας ένα πρόσωπο που η πένα του μονοπωλεί το ενδιαφέρον μας σε κάθε νέο του πόνημα καθώς διεισδύει στο κύτταρο των χαρακτήρων του, περνά από μνήμες και προοπτικές, μαρτυρά σιωπές και αλήθειες δεν επιδιώκει να εντυπωσιάσει απλά αιφνιδιάζει και ξεβολεύει με διαύγεια και καθαρότητα!
1.Κύριε Παπαθεοδώρου, η γραφή σε κάθε βιβλίο αποτελεί διέξοδο επικοινωνίας ή και όχημα μνήμης;
Νομίζω ότι έχετε διαμορφωμένη άποψη αγαπητή κυρία Τσακάλου διότι με την ερώτησή σας διατυπώσατε εν μέρει και την απάντηση. Ωστόσο, επειδή η δική μου ενασχόληση με τη γραφή εδράζεται κυρίως στο Ιστορικό Μυθιστόρημα, θα έλεγα πως το βάρος πέφτει κυρίως στο δεύτερο σκέλος, σε αυτό που ονομάζουμε «μνημοσύνη». Αυτή την αδιόρατη μα πανίσχυρη αίσθηση που κουβαλάμε όλοι μες στην ψυχή μας, χαραγμένη από τις πρώτες κιόλας μέρες μας σε τούτο τον κόσμο. Οι γεύσεις, οι μυρωδιές, οι λέξεις, τα συναισθήματα, οι καταβολές, τα πιστεύω, οι ιδέες, το σμίλεμα της ίδιας μας της οντότητας, όλα αυτά που μας ορίζουν ατομικά και συλλογικά. Το ατομικό έρχεται αυτόματα ως βίωμα καθώς μεγαλώνουμε, μα το συλλογικό θέλει ενασχόληση και παίδευση για να το οικειοποιηθεί, να το συναισθανθεί και να το ενστερνιστεί κανείς. Αυτό τον σκοπό υπηρετώ με τις γραφές μου. Για τους ανθρώπους που νιώθουν πως ανήκουν σε τούτο τον λαό και τούτη την πατρίδα, για όσες και όσους αισθάνονται την ανάγκη να βουτήξουν στα λαμπρά νάματα, μα και στα ζοφερά κρίματα, του Ελληνισμού.
2.Η δεξιοτεχνία σας να ενσωματώνετε τα ιστορικά γεγονότα στα λογοτεχνικά σας έργα, από το «Αστρολούλουδο του Βοσπόρου» εως την τριλογία σας «Άγιο αίμα» «Άγιες ψυχές» «Άγια Λευτεριά» εκδόσεις Ψυχογιός, είναι εντυπωσιακή. Γιατί ασχολείσθε με το παρελθόν και πόσο δύσκολο είναι να πραγματεύεται ένας συγγραφέας περασμένα γεγονότα με αξιοπιστία;
Γιατί το παρελθόν δεν είναι μια κούφια λέξη, πολλές φορές φορτωμένη με αρνητικό συναισθηματικό φορτίο. Είναι η Ιστορία, οι αγώνες, το αίμα των παππούδων και των προπατόρων μας. Ό,τι είμαστε σήμερα, ότι απολαμβάνουμε, η ελευθερία, η δημοκρατία, η αξιοπρέπεια, η εθνική μας ανεξαρτησία, δεν μας παραχωρήθηκαν δικαιωματικά διότι είμαστε περιούσιος λαός, κατακτήθηκαν με θυσίες κι οφείλουμε να το ξέρουμε από την πρώτη μας ανάσα για να μην επαναπαυόμαστε και, κυρίως, για να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια τραγικά λάθη όπως συχνά πράττουμε. Κοινοτοπία; Ίσως. Μα όπως κάθε κοινοτοπία κρύβει μεγάλη δόση αλήθειας. Όσο για το αν είναι δύσκολο να υπηρετεί ένας συγγραφέας το Ιστορικό (και όχι εποχής διευκρινίζω) μυθιστόρημα; Ασφαλώς και είναι δύσκολο. Ιδιαίτερα όταν απομακρύνεσαι αρκετά από το παρόν και οι φερέγγυες πηγές σπανίζουν. Κι ακόμη πιο δύσκολο είναι να «παντρέψεις» κατόπιν την Ιστορία με μια συνταρακτική πλοκή ώστε να μην μεταμορφωθεί το μυθιστόρημα σε ξύλινο δοκίμιο. Αυτό που επιδιώκω με τους ήρωές μου και τα μυθιστορήματά μου είναι να νιώσει και να συναισθανθεί ο αναγνώστης, όχι να μάθει ξερά.
3.Στην τελευταία σας τριλογία σκαλίζετε με υπομονή την ιστορία του 1821. Ο λαός μας, πολεμάει ν’ αντιγυρίσει τη σκλάβα μοίρα του, αλλά το μεγαλείο του αγώνα του υπονομεύεται από μνησικακία και και ιδιοτέλεια που οδηγούν σε αδερφοσκοτωμό. Τι είναι αυτό που σας ώθησε να γράψετε γι’αυτήν κυρίως την χρονική περίοδο; Έχω αναρωτηθεί πολλές φορές αυτή είναι η μοίρα μας, ο αδερφοσκοτωμός;
Εμφύλιος και μάλιστα διπλός και αιματηρότατος μέσα στην Επανάσταση, Εθνικός Διχασμός αργότερα μετά τους λαμπρούς Βαλκανικούς πολέμους που διπλασίασαν την Ελλάδα, Εμφύλιος και μετά το λαμπρό έπος του 1940. Η Ρωμιοσύνη είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πως μπορεί κανείς να γεμίσει την καρδάρα κι έπειτα να τη χύσει μονάχος του. Γιατί; Γιατί ήμασταν και είμαστε ιστορικά αναλφάβητοι. Και γιατί έχουμε μια τάση να μη σκαλίζουμε το παρελθόν, μα κι όταν το σκαλίζουμε να το ωραιοποιούμε και να κρύβουμε τα τραγικά μας λάθη κάτω από το χαλί.
4.Κουβαλάμε μέσα μας από εκείνα τα χρόνια νοοτροπίες, συμπεριφορές, αντιλήψεις, μέχρι μέρος του τρόπου σκέψης μας κι ας μην το συνειδητοποιούμε;
Ασφαλώς τα κουβαλάμε. Πολλές φορές μάλιστα τα συνειδητοποιούμε, μα και πάλι δεν κάνουμε τον κόπο να τα αποτινάξουμε. Γιατί πολλές φορές βολευόμαστε, αυτή είναι, δυστυχώς, η αλήθεια. Το ελληνικό κράτος έτσι πορεύτηκε τα χρόνια της ανεξαρτησίας του και ο μόνος άνθρωπος που προσπάθησε εξαρχής να τ’ αλλάξει, ο Καποδίστριας, δολοφονήθηκε για να μπορεί ο κάθε «Μπάρμπας απ’ την Κορώνη» και οι «Μαυρογιαλούροι» να αλωνίζουν. Με τη δική μας πολλές φορές ανοχή και υποστήριξη, επαναλαμβάνω.
5.Τους ήρωες του 21 τους ομορφύναμε και τους αποδώσαμε κατά κάποιο τρόπο υπερφυσικές δυνάμεις, κάτι που αφενός δεν ευσταθεί, αφετέρου τούς απομακρύνει από το γήινο. Χωρίς περίσσιες παινεψιές και αντρειοσύνες, αληθινοί και γήινοι υπήρχε κίνδυνος να μην μπορέσουν να σηκώσουν το μεγάλο βάρος της επανάστασης;
Κάθε ανθρώπινο πλάσμα είναι δημιούργημα του καιρού του. Έτσι και οι ήρωες του Εικοσιένα. Διότι αναμφίβολα κι απόλυτα, πρόκειται περί ηρώων. Μήτε θεοί ήταν μήτε ημίθεοι. Σκλάβοι που αγανάκτησαν και σήκωσαν κεφάλι ήταν. Από τον μέγα Κολοκοτρώνη μέχρι τον τελευταίο χωρικό που ζώστηκε για όπλο το δικράνι του. Σ’ όλους αυτούς τους ήρωες, επώνυμους κι ανώνυμους, ξυπόλυτους, ρακένδυτους, πεινασμένους, άντρες και γυναίκες του λαού μας που μάτωσαν και θυσιάστηκαν, οφείλουμε όλοι μας αφειδώλευτη ευγνωμοσύνη. Και η μεγαλύτερη τιμή που τους πρέπει, είναι να τους συλλογιόμαστε όπως ήταν καμωμένοι, με την αντρειοσύνη, μα και τα ανθρώπινα κουσούρια τους. Με την αλήθεια μόνο. Κι ετούτη την αλήθεια, όση αξιώθηκα να βρω με την έρευνα και τις μελέτες μου, είχα για οδηγό γράφοντας την Τριλογία της Επανάστασης.
6.Ποιες αρετές έπρεπε να διαθέτουν οι ήρωές σας και τι έπρεπε να αποφύγετε στη διαμόρφωσή τους;
Νομίζω πως σας απάντησα ήδη εν μέρει. Έπρεπε να διαθέτουν αρετές, μα κι αδυναμίες ανθρώπινες, πιστευτές κι αναγνωρίσιμες πάντα, ακόμη και σήμερα. Επί παραδείγματι είναι λάθος να πιστεύουμε πως οι άνθρωποι που κλείστηκαν στο Μεσολόγγι κι αποδεκατισμένοι από την πείνα αποτόλμησαν την Έξοδο ένιωθαν μόνο έπαρση κι ηρωισμό. Ένιωθαν και φόβο, ανθρώπινο, εξουθενωτικό φόβο. Μα παρά τούτο, τόλμησαν το αδιανόητο, δεν κιότεψαν. Κι αυτή ακριβώς η ανθρώπινη αδυναμία εξυψώνει ακόμη περισσότερο τη μεγαλειώδη πράξη τους. Πάνω απ’ όλα λοιπόν, γύρευα ν’ αποφύγω το φτιασίδωμα και την ωραιοποίηση που αναφέρατε. Είναι περιττά για εκείνους τους θαυμάσιους Έλληνες και τις υπέροχες Ελληνίδες που, σημειωτέον, ίσως και να μην ομιλούσαν διόλου ελληνικά με τη γλώσσα τους. Μα τα ένιωθαν στην ψυχή και την καρδιά τους.
7.Πιστεύετε ότι ο αναγνώστης μπορεί να σχηματίσει ολοκληρωμένη εικόνα για όσα συνέβησαν τα προεπαναστατικά χρόνια και καθ’ όλη τη διάρκεια της επανάστασης, χωρίς αυτό να αποβαίνει σε βάρος της μυθοπλασίας σας;
Θα μου επιτρέψετε να είμαι σύντομος σε τούτη την ερώτηση. Το επεδίωξα συνειδητά κι επίμοχθα, το ελπίζω και το εύχομαι. Γιατί η αναγνωστική απόλαυση είναι το άλφα και το ωμέγα σε ένα μυθιστόρημα.
8. Ποια είναι η γνώμη σας για την άγνωστη πλευρά της ιστορίας του 1821, αυτή που καταχωνιάστηκε από όσους την έγραψαν ή την είπαν με μισόλογα κατά το δοκούν.
Τρανό σφάλμα. Το πράξαμε και το πράττουμε κατ’ επανάληψη. Εάν δεν επισημάνει κανείς τα λάθη, εάν δεν τα συνειδητοποιήσει, πώς θα τα αποφύγει; Και τις περισσότερες φορές, ασχολούμαστε, δυστυχώς, με ήσσονος σημασίας ζητήματα. Επί παραδείγματι. Σήκωσε ή όχι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός το λάβαρο στην Αγία Λαύρα στις 25 Μαρτίου 1821; Σελίδες επί σελίδων, φωνές και φωνασκίες ένθεν κακείθεν. Όχι, δεν το σήκωσε στην Αγία Λαύρα, μήτε και υπήρχε λάβαρο εκεί για να σηκώσει, ούτε καν βρισκόταν τότε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας. Μα στις 24 Μαρτίου, στην πλατεία Αγίου Γεωργίου της Πάτρας, έψαλε δοξολογία κι ευλόγησε τη σημαία και τους επαναστάτες. Έχει λοιπόν καμία σημασία εάν ήταν μοναστήρι ή πλατεία; Κι όμως, ακόμη και σε κάτι τόσο απλό, δεν κοιτούμε την ουσία, αλλά τους τύπους και αναλωνόμαστε σε επουσιώδη ζητήματα.
9.Τι σημαίνει για εσάς προσωπικά η αναζήτηση της εθνικής μνήμης 200 χρόνια μετά το 1821;
Απλά και ξεκάθαρα χωρίς φιοριτούρες και ανοητολογίες. Είναι ένα χρέος τιμής που νιώθω βαθιά μέσα στην ψυχή μου ως Έλληνας. Αυτός ήταν εξάλλου και ο λόγος για τη συγγραφή τούτης της Τριλογίας.
10.Αλήθεια, θα πρέπει να αναλογιζόμαστε, αφού μπόρεσαν εκείνοι με τόσες αδυναμίες και μέσα σε μια τόσο δύσκολη και χαώδη κατάσταση, αν μπορούμε όλοι μας ν’αντέξουμε ό,τι μας επιφυλάσσει το μέλλον;
Ασφαλώς. Κι όχι μόνο Εκείνοι. Κι όλοι οι υπόλοιποι που ήρθαν στο κατόπι τους, βάδισαν στα χνάρια τους, πότισαν με το αίμα τους και βάσταξαν λεύτερα τούτα τα χώματα. Στην Κρήτη, στους Βαλκανικούς, στη Μικρασία, στα βουνά της Ηπείρου και της Μακεδονίας.
11. Τα μηνύματα που καλούνται να εισπράξουν οι αναγνώστες είναι πολλά από την καινούργια σας ιστορία. Εσείς τι θέλετε να μείνει στο μυαλό τους, όταν ολοκληρώσουν την ανάγνωση;
Η αναγνώριση. Η Ευγνωμοσύνη. Και η συνειδητοποίηση πως τίποτε δε χαρίζεται, όλα κατακτιούνται.
12.Η λευτεριά είναι κάτι που οι Έλληνες έχουν υμνήσει με τα χρόνια, ακόμα κι αν στις μέρες μας τείνουμε να το ξεχνάμε ή να το αγνοούμε. Άραγε πόσες σκλαβιές (μεταφορικά και αντικειμενικά) θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε μέχρι την πραγματική δική μας Άγια λευτεριά;
Έχει ειπωθεί πολλές φορές και το ενστερνίζομαι απόλυτα. Το προσωπικό είναι πολιτικό, με την έννοια των πολιτών βεβαίως, όχι των πολιτικών. Ο αγώνας για τη λευτεριά δεν αφορά μόνο τις μεγάλες ιστορικές και συλλογικές στιγμές. Είναι ένας αγώνας καθημερινός και αδιάλειπτος. Από το μικρό όχι του καθενός, μέχρι το μεγάλο όχι ενός ολόκληρου λαού.
Για το τέλος θα ήθελα να κάνετε μια ευχή για την σημερινή κατάσταση και όλα αυτά που περνάει η χώρα μας και όλος ο πλανήτης.
Τι άλλο; Υγεία. Όλα τα υπόλοιπα δεν είναι προβλήματα, είναι προβληματισμοί.
Ελεύθερος Τύπος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου