ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ γράφει η Τέση Παπαθανασίου για το βιβλίο "ΦΟΒΑΜΑΙ, ΤΑΥΡΟΜΑΧΕ" Πέδρο Λεμεμπέλ - Εκδόσεις Καστανιώτη

Φοβάμαι, Ταυρομάχε, Πέδρο Λεμεμπέλ

Εκδόσεις Καστανιώτη

Τρεις μέρες τώρα που το έχω τελειώσει διστάζω να γράψω από φόβο μην υποβαθμίσω την αξία αυτού του μυθικού έργου. Αν με ρωτούσαν ποιο βιβλίο τολμά να αγγίξει την τελειότητα θα απαντούσα σίγουρα αυτό.

Και ναι, ξεκίνησα μελοδραματικά για να σας παροτρύνω να το πάρετε, για να μην καταλήξω να σας παρακαλώ γονατιστή. Θα εξομολογηθώ πως από μόνη μου δεν θα το επέλεγα, επειδή πολιτική και έρωτας είναι 2 θέματα που αποφεύγω. Την πολιτική γιατί πολλές φορές περικλείει εμπάθειες και εμμονές που απεχθάνομαι, και τον έρωτα γιατί μετά το De profundis του Οσκαρ Ουάιλντ είχα πει πως τίποτα πια δεν θα με εντυπωσιάσει τόσο. Τι   μεγάλο   λάθος   θα έκανα.

Δεν είναι απλά ένα πολιτικό βιβλίο, δεν έχει απλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, δεν είναι απλά queer λογοτεχνία, δεν μιλάει απλά για έναν μεγάλο έρωτα, δεν αναφέρεται απλά σε ανθρώπους περιθωριοποιημένους, δεν είναι απλά ένα χρονογράφημα της απόπειρας δολοφονίας του Πινοτσέτ, δεν αποτυπώνει απλά έναν ολόκληρο λαό... θα μπορούσα να προσθέτω μέχρι αύριο.

Σ'αυτό το βιβλίο είναι όλα σε υπερθετικό βαθμό.

Είναι η γλώσσα, αριστουργηματική, μπαρόκ, εύστοχη αλλά και ιδιάζουσα, αντισυμβατική, μουσική, ποιητική! Ναι, ο λόγος του είναι ποίηση.

Είναι η μουσική, μα όχι απλά τα τραγούδια που συνυφαίνονται μέσα στο κείμενο, όχι απλά οι στίχοι που είναι υπαινικτικοί, είναι η μουσική που ακούς στα αυτιά σου διαβάζοντας. Χωρίς να ξέρω καν τι είναι τα τραγούδια μπολέρο, στα δικά μου αυτιά, με έναν τρόπο μαγικό, έπαιζε το 'Dos gardenias para ti' την ώρα της ανάγνωσης.

Είναι αυτές οι συγκλονιστικές εικόνες που μιλούν στην ψυχή, που είναι πίνακες ζωγραφικής, είναι το τραπεζομάντηλο που πάνω του στάζουν τα χρώματα της Guernica.

Είναι το χιούμορ που δίνει την καρικατούρα του Πινοτσέτ, τον γελοιοποιεί και τον μετατρέπει σχεδόν σε κόμικ.

Είναι όλες οι τέχνες μαζί που αναβλύζουν από το κείμενο! Μα δεν είναι μόνο αυτό.

Είναι η πιο αριστοτεχνικά πλεγμένη δομή που έχω δει σε βιβλίο! Όλα αυτά τα είδη που ανέφερα πριν, μπλέκονται και αποκτούν τη συνοχή ενός καθαρού, ομοειδούς μυθιστορήματος.

Είναι η αξεπέραστη τεχνική που με κάνει να αναρωτιέμαι αν του πήρε πολλά χρόνια να το γράψει. Η μαγευτική εικόνα στην αρχή του βιβλίου προϊδεάζει για αυτό που θα διαβάσουμε παρακάτω, αφού δίνει όλο το σύμπαν της κύριας ηρωίδας του.

Είναι η αντίστιξη εικόνων και γεγονότων στη συνέχεια, που δίνει τον ρυθμό αργά και σταθερά κλιμακούμενα. Αντίστιξη μεταξύ του κόσμου της Τρελής από Απέναντι μιας σαραντάχρονης διεμφυλικής και του αγαπημένου της φοιτητή επαναστάτη Κάρλος από τη μια, και από την άλλη του άξεστου, μισάνθρωπου δικτάτορα και της γκρινιάρας, κακομαθημένης συζύγου του που δεν σταματά να τον εξευτελίζει. Το πώς τα δύο ζευγάρια περνούν δίπλα δίπλα χωρίς να το ξέρουν, τα γενέθλια του μικρού δικτάτορα σε αντιπαραβολή με τα γενέθλια του Κάρλος, η σκηνή μέσα στο micro όπου η Τρελή μεταβαίνει από τη φτωχή συνοικία στην πλούσια, σε πλήρη αντίθεση με τη σκηνή που επιστρέφει από την πλούσια στη φτωχή, είναι αντιθετικές εικόνες που μου θύμισαν τη σπουδαία ταινία Τα Παράσιτα.

Είναι ο ρυθμός, ο χτύπος του κειμένου που συντονίζεται με την καρδιά μας, όπως  βαθμιαία αυξάνεται σε μια κορύφωση των σκηνών λίγο πριν το τέλος, όπου αντιστοιχίζει ώρα προς ώρα, πεντάλεπτο προς πεντάλεπτο, λεπτό προς λεπτό το ερωτικό χτύπημα που έχει δεχτεί η La loca del Frente η οποία έχει χάσει πια τον Κάρλος από τη ζωή της, με το χτύπημα που θα δεχτεί ο Πινοτσέτ από την οργάνωση Frente patriótico Manuel Rodríguez. Τα γράφω στα Ισπανικά για να δείξω ότι τα πάντα, ακόμα και τα ονόματα, είναι αμφίσημα! Ακριβώς όπως η ίδια η ύπαρξη της Τρελής αφού ο συγγραφέας την αναφέρει πότε χρησιμοποιώντας το αρσενικό και πότε το θηλυκό γένος.

Είναι τα όνειρα, οι άπειροι συμβολισμοί.  Πίσω από καθετί το μυαλό του Λεμεμπέλ, αυτό το απίστευτο μυαλό, κρύβει μια αλληγορία, υπαινίσσεται πράγματα που δεν έχουμε φανταστεί.

Είναι η στυγνή ειλικρίνεια του συγγραφέα που δεν διστάζει να κριτικάρει όχι μόνο τη δικτατορία του Πινοτσέτ, αλλά και το κόμμα στο οποίο ο ίδιος πρόσκειται καθώς και την κοινότητα στην οποία ανήκει.

Είναι ο χρόνος που περνά και τον απασχολεί.

Είναι η βασανιστική ωριμότητα που δείχνει στο τέλος. Κι ακόμα δεν έχω μιλήσει για τα δύο καλύτερα στοιχεία αυτού του βιβλίου:

Είναι αυτός ο συνταρακτικός έρωτας, η δυνατή, παθιασμένη, άδολη, ανεκπλήρωτη, εκδηλωμένη μα καταδικασμένη, μονόπλευρη, απέλπιδα, μεγαλειώδης αγάπη! Το σοκαριστικό  ξεγύμνωμα της ψυχής, το απόλυτο εσωτερικό δόσιμο, το τόσο λυτρωτικό!

Τέλος είναι αυτός ο μοναδικός χαρακτήρας La loca del Frente, που δεν ξέρω αν υπάρχει όμοιος στη λογοτεχνία. Επιτέλους συναντάμε αυτό που όλοι ψάχνουμε, κάποιον που έχει αποδεχτεί τον εαυτό του άνευ όρων, δεν έχει τίποτα να κρύψει και λέει τα πράγματα με το όνομά τους, χωρίς προκαταλήψεις. Το πιο απελευθερωτικό κομμάτι είναι η παντελής έλλειψη πολιτικής ορθότητας, γιατί έτσι γίνεται ξεκάθαρη η καταγγελία!

 

Κανείς δεν μπορεί να κάνει πως δεν είδε και να την προσπεράσει!

Είναι τόσα αυτά που θα μπορούσα να πω ακόμα, μα θα μείνω στα λόγια του κ.Κώστα Αθανασίου, του μεταφραστή που έχει κάνει εξαιρετικά μια πολύ δύσκολη δουλειά, πως 'από τη στιγμή που θα τη συναντήσετε, η Τρελή από Απέναντι θα μείνει στο μυαλό σας για πάντα'.

Δανειζόμενη, επίσης, μια φράση που μου άρεσε πολύ της κας Νέλλης Σεληνιάδου, θα συνοψίσω 'ο Λεμεμπέλ έβαλε όλα τα κλισέ που υπάρχουν μέσα στο βιβλίο του, απλά... για να τα καταρρίψει'.

Θα κλείσω όπως άρχισα με ολίγον από μελόδραμα -που ο ίδιος ο συγγραφέας το απενοχοποιεί- λέγοντας πως θαύμασα αυτόν τον άνθρωπο όσο λίγους. Θα ήθελα να ζούσε για να έχω την πιθανότητα να δω με τα μάτια μου αυτό το σπάνιο πλάσμα. Τώρα, μπορώ μόνο να ελπίζω πως, αν υπάρχει ζωή μετά θάνατον, κάπου εκεί ανάμεσα στον Αϊνστάιν, τον Καραθεοδωρή και κάποιους ακόμα που θα ήθελα να συναντήσω, θέλω να δω κι εσένα τεράστιε Πέδρο Λεμεμπέλ. Έστω κι αν είναι όνειρο.

Τέση Παπαθανασίου

ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Περισσότερα για το βιβλίο εδώ