ΒΙΒΛΙΟ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ - ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Φίλες, φίλοι,

Σας καλωσορίζουμε στο blog της ομάδας ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ! Για πόσο μπορούμε να περιπλανηθούμε στον κόσμο του στοχασμού και της συνείδησης; Μέχρι πού αποδεχόμαστε το ελεύθερο πέταγμα της σκέψης; Κι όταν γυρίσουμε στο παρόν, στη λογική, στο «πρέπει», δεν θα πούμε ότι ήταν όνειρο, παράκρουση ή μέθη; Αυτό το ταξίδι της σκέψης στη μέθη και στο όνειρο ευελπιστεί να χαρίσει αυτή η ομάδα στον κάθε αναγνώστη. Να του δώσει φτερά για να ξεκινήσει το μαγικό σεργιάνι του σε έναν κόσμο απόλυτα αληθινό αλλά και τόσο ανεξερεύνητο, στον χώρο του βιβλίου που τόσο αγαπάμε. Και μαζί, να το στηρίξουμε με αγάπη, ήθος, ευγενικές προθέσεις, σκέψεις και πράξεις!

Γιούλη Τσακάλου

Τρίτη 2 Ιουνίου 2020

ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ η άποψη της Αναστασίας Δημακοπούλου για το βιβλίο "Ἐρᾶν - Γιάννης Καλπούζος " Εκδόσεις Ψυχογιός!



ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ - Ἐρᾶν ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΑΜΑΡΤΗΜΑΤΑ

Το ιστορικό έπος, «Ἐρᾶν, Βυζαντινά Αμαρτήματα» του πολυγραφότατου και πολυβραβευμένου μυθιστοριογράφου Γιάννη Καλπούζου, που κυκλοφόρησε, -προς μεγάλη μας χαρά- εν μέσω καραντίνας, από τις εκδόσεις Ψυχογιός, είναι εμπνευσμένο αυτήν τη φορά από την εποχή του Βυζαντίου και συγκεκριμένα από την περίοδο της εικονομαχίας. Μεταφερόμαστε νοερά στην Κωνσταντινούπολη, στην Αθήνα και στη Θράκη από το 766-798 μ.Χ. 

Είναι μία ταραχώδες περίοδο, με πολιτικές και θρησκευτικές ανακατατάξεις, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη, θρησκευτική διαμάχη, μεταξύ εικονολατρών και εικονομάχων. Με απόφαση της Ιεράς Συνόδου, επί Κωνσταντίνου του Ε΄, εκδίδεται διάταγμα που καταδικάζει ρητά την λατρεία των εικόνων. Ακολουθεί η ανηλεής και σκληρή καταστροφή των εικόνων, αλλά και ο διωγμός μοναχών, οι οποίοι εξαναγκάζονται με τη βία, να ενδυθούν πολιτική ενδυμασία και νυμφευτούν μεταξύ τους. 

Το νόημα που εμπεριέχεται στην αρχαία ελληνική λέξη Ἐρᾶν είναι πραγματικά υπέροχο, βαθύτερο και πολύπλευρο! Πρόκειται για το απαρέμφατο του ρήματος ἐράω-ῶ που σημαίνει αγαπώ, ερωτεύομαι. Μία ωδή στον έρωτα, αλλά με τα μάτια της ψυχής, «από του οράν, τίκτεται το εράν» προείπε ο Μ. Βασίλειος, φράση που χρησιμοποίησε μεταγενέστερα και ο αρχαίος σοφιστής Φιλόστρατος. 

Ερωτεύομαι, όχι μόνο την εξωτερική εμφάνιση και εικόνα, αλλά εισχωρώ βαθιά στην καρδιά σου. Μπορεί όμως να είναι και έρωτας πνευματικός, όπως η αχαλίνωτη πίστη στις ιδέες και στις ηθικές επιταγές, έρωτας για το χρέος απέναντι στην πατρίδα, έρωτας για την φιλία, έρωτας για την πίστη και την αφοσίωση στον Θεό και στις πνευματικές αξίες. 
Το ρητό «από του οράν, τίκτεται το εράν» είναι αξιοσημείωτο, γιατί όταν αγαπάμε κάτι, μεταμορφώνεται σε ωραίο. Ακόμη και ένα φυλλαράκι στο δρόμο, αν το δούμε με αγάπη, είναι για μας ωραίο. Μπορεί κανείς να αγαπάει και να νιώθει ερωτική χαρά και μόνο με τη θέα του αγαπημένου του προσώπου. Εάν δεν είχαμε την αγάπη μέσα μας, κανέναν δε θα βλέπαμε με αγάπη. Η αγάπη ξεκινάει από την ψυχή του ανθρώπου. Διαφορετικά, εάν δεν υπάρχει μέσα μας το ωραίο, ούτε έξω από μας μπο-ρούμε να το βρούμε. Και στην πεποίθηση αυτή, μετά από ένα επίπονο αγώνα ανε-λέητης πάλης με κοινωνικές και ηθικές επιταγές, θα οδηγηθούν πολλοί από τους ήρωες της ιστορίας.
 
Η μοναχή Λυγινή και ο μοναχός Υάκινθος μαζί μ΄ εκατοντάδες ακόμα μοναχούς, θα οδηγηθούν στην διαπόμπευση και τον χλευασμό, μετά από τη βίαιη εκδίωξή τους από τα μοναστήρια. Στην περιοχή του Ιππόδρομου της Κωνσταντινούπολης θα λά-βει χώρα ο χλευασμός τους από το πλήθος και ο εξαναγκασμός τους από τους Ρωμαίους στρατιώτες να ποδοπατήσουν ιερές εικόνες και να παντρευτούν μεταξύ τους με πολιτικό γάμο. Στην συνέχεια, οι δύο μοναχοί και κεντρικά πρόσωπα, θα ταξι-δέψουν και θα εγκατασταθούν στην Αθήνα. Εκεί, ο Υάκινθος ξεκαθαρίζει στην Λυγινή, ότι απλά θα συνοικούν μαζί και δεν θα υποπέσει σε καμία αμαρτωλή ενέργεια μαζί της, διότι μόνο ο Θεός κατοικεί στη ψυχή του και Αυτόν υπηρετεί. 

Μάλιστα, για να κατευνάζει μέσα του, τα αρχέγονα σαρκικά ένστικτα, τιμωρεί το αμαρτωλό του σώμα, μονάζοντας ως στηλίτης, φτιάχνοντας μία καλύβα στην κορυφή της Πύλης του Αδρια-νού, στην οποία και θα ζήσει εικοσιοκτώ ολόκληρα χρόνια. Ο πατρίκιος Φωκάς, αναθέτει στην ομάδα των Λεόντων του, με υπαρχηγό τον αγγελόμορφο Ροδανό μια μυστική αποστολή με σκοπό να διασφαλίσουν ένα πολύτιμο εύρημα, το Ιερόν Στιχά-ριον, ένα ισχυρό όπλο ικανό ν΄ ανατρέψει τα πάντα. 

Η γνωριμία του Ροδανού με την αγγελική μορφή και την Απολ-λώνια κορμοστασιά, με την κόρη του Ήλιου, την Λυγινή, θα παρασύρει και τους δύο, σε έναν ακραίο έρωτα. Κοφτερή λεπί-δα, που θα λαβώσει την καρδιά τους, αμφιταλατεύοντάς τους ανάμεσα στην πνευματική πίστη και έναν φιλήδων έρωτα που ταλανίζεται από τις απολαύσεις της σάρκας. 

Τους πρωταγωνιστές πλαισιώνουν μία πληθώρα δευτεραγωνι-στών, όπως ο σοφός δούλος Κιτίν, ο γιγαντόσωμος μαύρος ευ-νούχος Αράν, ο μοχθηρός και αποκρουστικός Ερμάς, ο Αρκά-διος, μεγαλωμένος από αρκούδα στο δάσος, αποτελεί μία εύ-θυμη πινελιά με τις αστείες ιστορίες του, που αποφορτίζει τον αναγνώστη, η Γοργονία η πρώην μοναχή που επιλέγει ν΄ ακο-λουθήσει τις σαρκικές απολαύσεις, ως μία «κοινή» γυναίκα, ο αισχρός και ανήθικος κηροπλάστης Λάμπος, ο διπρόσωπος και παμπόνηρος Βάρδας, η αρχόντισσα Πολύμνια, η καλόψυχη υ-πηρέτρια Κομιτώ, η σαγηνευτική σειρήνα του πάθους Κύνθια και πολλοί άλλοι ήρωες και αντιήρωες, που εμπλέκονται σε πολιτικές δολοπλοκίες, συκοφαντίες, ραδιουργίες και ανίερα πάθη, δοκιμάζονται από αντικρουόμενα συναισθήματα, καθώς έρχονται αντιμέτωποι με τον ίδιο τους τον εαυτό. 




Ο Γιάννης Καλπούζος μας μεταφέρει τους προβληματισμούς του, καθώς καταπιάνεται με το θέμα της εικόνας μας και κατά πόσο εμείς είμαστε ικανοποιημένοι με αυτό που βλέπουμε στον καθρέφτη μας, τα πρότυπα αψεγάδιαστου σωματότυπου με τα οποία μας βομβαρδίζουν καθημερινά, τα μέσα κοινωνι-κής δικτύωσης και την προσωπική προσπάθεια που καταβάλ-λουμε, ανεπιτυχώς πολλές φορές, να τα μιμηθούμε. Τραγική συνέπεια όλων των παραπάνω, να αισθανόμαστε δυστυχία και να οικτίρουμε τον εαυτό μας για κάτι, που κάποιοι αδαείς πα-ρουσιάζουν ως αναγκαίο. 

Η περίοδος της εικονομαχίας υπήρξε η ιδανική ιστορική περίο-δος για τον συγγραφέα, να ξεδιπλώσει τις σκέψεις του πάνω στο φλέγον αυτό θέμα, πλέκοντας με δεξιοτεχνία την ιστορία με την δημιουργική μυθοπλασία. Πρόκειται για ένα πολυσχιδές έργο, που αποδεικνύει το συγ-γραφικό μεγαλείο του Γιάννη Καλπούζου, να προσαρμόζει τη γραφή του, ηθογραφικά, πολιτιστικά και να μεταμορφώνεται, να μετουσιώνεται, σαν ένας άλλος «χαμαιλέων» του λόγου.

Δυο (από τα πολλά) χαρακτηριστικά αποσπάσματα: «Η εικόνα σου όπως την αντικρίζεις, αποτελεί κέντημα και ψηφιδωτό για το οποίο εργάστηκαν και συνεχίζουν να εργάζο-νται αμέτρητες υφάντριες και μαστόροι, ικανοί και ανίκανοι. Η εικόνα σου, είτε το΄ χεις είτε σου γίνεται ανάγκη, προσκυνά στα εικονίσματα του ναού ολάκερης της πλάσης. Ονειρεύεσαι κοιτάζοντας μες στον καθρέφτη των ονείρων του κόσμου» «Για όσο ονειρεύεσαι κοιτώντας μες στον καθρέφτη των ονεί-ρων του κόσμου, θα είσαι καταδικασμένος. Θέλεις να λευτερω-θείς; Σπάσε τον και θ΄ ανακαλύψεις τη χαρά και την ομορφιά που τώρα δε βλέπεις» …και ένα χωρίο από την δραματική προσωπική εξομολόγηση και κατάθεση ψυχής του Ροδανού, μετά το δυσβάστακτο πλήγμα της αλλοίωσης της αγγελικής ομορφιάς του προσώπου του: «Γκρεμίστηκε ο έξω και ο έσω κόσμος μου. Η εξωτερική εικόνα υπέσκαψε την εσωτερική. Απαξίωσα τον εαυτό μου βλέποντάς με δια μέσου των άλλων. Όπως πράγματι με κοιτούσαν ή εγώ νόμιζα. Γίνανε τα ξένα μάτια χίλιες φορές πιο δυνατά και κα-θόριζαν τον νου και την ψυχή μου». Και φυσικά, όλα τα παραπάνω, είναι το αποτέλεσμα μιας κο-πιώδους, ουσιαστικής και πολύπλευρης ιστορικής έρευνας της βυζαντινής περιόδου, που εξασφαλίζει την εγκυρότητα στην απόδοση όλων των κοινωνικών, πολιτιστικών και ηθογραφικών στοιχείων που συνάδουν με την συγκεκριμένη περίοδο. 

Η ζωντάνια των διαλόγων, οι μαγευτικές περιγραφές των το-πίων, αλλά και η παραστατικότητα με την οποία παρουσιάζει την καθημερινή ζωή των ηρώων, χρησιμοποιώντας βυζαντι-νούς ιδιωματισμούς και τοπικές ντοπιολαλιές, μας δίνουν την εντύπωση ότι ο συγγραφέας έχει ζήσει αυτήν την εποχή, α-φού αποδίδει με απόλυτη ακρίβεια την καθημερινότητα, τις συνήθειές τους, τις ενδυματολογικές τους προτιμήσεις ακόμα και τις επαγγελματικές ενασχολήσεις τους, βάζοντάς μας στο κλίμα της ιστορικής περιόδου. 

Αποδεικνύεται ακράδαντα ότι ο συγγραφέας έχει μελετήσει ενδελεχώς, όχι μόνο τη βυζαντινή λογοτεχνία, αλλά έχει αποκρυπτογραφήσει και κάθε λεπτομέ-ρεια της αισθητικής των βυζαντινών εικόνων, τις ιδιαιτερότη-τες σχεδίασης των θρησκευτικών μορφών, των κεραμικών αγ-γείων και πληθώρας άλλων ψηφιδωτών δημιουργημάτων. Το βιβλίο πραγματεύεται μία άγνωστη για τους περισσότερους από μας και σχεδόν ανείπωτη έως τώρα, περίοδο του Ελληνι-σμού που γοητεύει, δημιουργώντας μία έντονα μυστηριακή ατμόσφαιρα. 

Ένα βιβλίο που χαίρεσαι να διαβάζεις, παραστατικότατο επί-σης, με τον συγγραφέα να δίνει ενέργεια και πνοή σε οτιδήπο-τε περιβάλλει τους ήρωές του. Επιπλέον, αποκομίζουμε πλούσια διδάγματα, παίρνει και ο α-ναγνώστης το μάθημά του μέσα από την ταραχώδη πορεία ζωής των ηρώων, που κονταροχτυπιούνται ψυχικά από λάθη, ανασφάλειες και πάθη, αλλά καταφέρνουν να ορθοποδήσουν έως ότου λυγίσουν και πάλι, νικημένοι από τον ίδιο τους τον εαυτό, για να ξανασηκωθούν, συμφιλιωμένοι μαζί του, βλέπο-ντας πλέον με διαύγεια και καθαρότητα ότι «από του οράν, τί-κτεται το εράν» , μία φράση που αναφέρεται συχνά και πετυ-χημένα μέσα στο βιβλίο. 

Εν κατακλείδι, το βιβλίο Ἐρᾶν Βυζαντινά αμαρτήματα, του Γιάννη Καλπούζου είναι ένα αναγνωστικό διαμάντι, ένα κόσμημα, που πρέπει να έχει εξέχουσα θέση στην βιβλιοθήκη κάθε αναγνώστη! 

Αναστασία Δημακοπούλου
ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Περισσότερα για τον συγγραφέα μας εδώ



























































































Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου