Βιβλιοκριτική για το "Εμπούσιον" της Όλγκα Τοκάρτσουκ – εκδόσεις Καστανιώτη
Η Όλγκα Τοκάρτσουκ, η Νομπελίστρια Πολωνή συγγραφέας, αποδεικνύει για μία ακόμα φορά τη μοναδικότητά της στην παγκόσμια λογοτεχνία με το μυθιστόρημά της Εμπούσιον, ένα έργο που συνδυάζει την οξύνοια της διανοητικής διερεύνησης με την ατμόσφαιρα του μυστηρίου και του τρόμου. Στον πυρήνα του βιβλίου βρίσκεται το Σεπτέμβριο του 1913, και η ιστορία ενός νεαρού φοιτητή, του Βόινιτς, που διαγνωσμένος με φυματίωση, καταφεύγει στο σανατόριο Γκέρμπερσντορφ της Κάτω Σιλεσίας με την ελπίδα της ίασης. Ωστόσο, αυτό που τον περιμένει εκεί είναι πολύ περισσότερο από ό,τι είχε φανταστεί: μια πλεκτάνη από φαντάσματα του παρελθόντος, αινίγματα και σκοτεινές δυνάμεις που θα τον αναγκάσουν να αντιμετωπίσει όχι μόνο την αρρώστια του, αλλά και τις πιο βαθιές και ανεξερεύνητες πτυχές της ανθρώπινης ψυχής.
Το σανατόριο, που αναγνωρίζεται ως θεραπευτικός παράδεισος της εποχής, μετατρέπεται σε μικρογραφία του κόσμου: ένας μικρός μικρόκοσμος γεμάτος απογοητευμένους ευρωπαίους ασθενείς, που τολμούν να μιλήσουν για τα μεγάλα και επικίνδυνα ερωτήματα της εποχής τους. Από την αβεβαιότητα για το μέλλον της Ευρώπης, με την απειλή του πολέμου να κρέμεται στον αέρα, έως τις αναζητήσεις γύρω από τη φύση της ανθρώπινης ύπαρξης, το βιβλίο πλέκει ένα πολυδιάστατο κείμενο, στο οποίο η φυματίωση του Βόινιτς και η ασθένεια του σώματος λειτουργούν ως μεταφορά για τις πιο άγνωστες και τρομακτικές ασθένειες της κοινωνίας και του πνεύματος.
Η Τοκάρτσουκ δεν διστάζει να ανακατέψει το σύνηθες πλαίσιο του μυθιστορήματος με στοιχεία φιλοσοφικής και ψυχολογικής εμβάθυνσης, αλλά και με στοιχεία γοτθικής λογοτεχνίας, που προκαλούν συνεχώς την ανησυχία και την αίσθηση του μυστηρίου. Το μυθιστόρημα αντλεί πολλές από τις επιρροές του από το έργο του Τόμας Μαν, και ειδικά από το Μαγικό Βουνό, όμως καταφέρνει να αποσπαστεί από την επιρροή αυτή και να διαμορφώσει τη δική του μοναδική ταυτότητα. Η διάρθρωση του έργου είναι απρόβλεπτη και υπαινικτική, ενώ η συγγραφέας εναλλάσσει αριστοτεχνικά φωνές, διαφορετικά είδη γραφής και μια πλούσια διαλεκτική.
Η τοπιογραφία του σανατόριου, με την αίσθηση της απομόνωσης και της απογοήτευσης, λειτουργεί ως πλάσμα από μόνη της και συνιστά την κεντρική σκηνή της εξερεύνησης του άγνωστου. Οι χαρακτήρες του βιβλίου είναι ιδιόρρυθμοι και πολυδιάστατοι, γεμάτοι μυστικά και σκοτεινές ανησυχίες. Οι διάλογοι τους είναι πλούσιοι και βαθείς, συχνά γεμάτοι πολιτικές και φιλοσοφικές αναφορές, οι οποίες καλούν τον αναγνώστη να αναστοχαστεί πάνω στη φύση της ιστορίας και του ανθρώπινου αγώνα. Η Τοκάρτσουκ χρησιμοποιεί τους ασθενείς του σανατόριου ως καθρέφτες της κοινωνίας, αναδεικνύοντας τις άγριες αντιφάσεις της: την επίμονη ανάγκη για ζωή και την αδιέξοδη αποδοχή του θανάτου.
Ο Βόινιτς, ήρωας του έργου, δεν είναι απλώς ένας ασθενής που παλεύει με τη φυματίωση. Είναι το σύμβολο της σύγχρονης Ευρώπης, που βρίσκεται μεταξύ της μακράς και βασανιστικής παράδοσης του παρελθόντος και της αναμενόμενης καταστροφής του μέλλοντος. Μέσα από την οδυνηρή του περιπέτεια, ο αναγνώστης καλείται να αναγνωρίσει τις σκοτεινές δυνάμεις που σιγοβράζουν στην καρδιά της ιστορίας και να σκεφτεί τα ανοιχτά ζητήματα του 20ού αιώνα, που παραμένουν ανοιχτά και στις μέρες μας.
Εμπούσιον είναι ένα έργο που εξετάζει την ανθρώπινη φύση με μια σκοτεινή και ανατριχιαστική ματιά, αναζητώντας τους περιορισμούς και τις δυνατότητες του σώματος και του πνεύματος. Τοκάρτσουκ γράφει με μια επιβλητική δυναμική, που προκαλεί την αίσθηση της ανησυχίας και της υπαρξιακής αγωνίας, δημιουργώντας ένα βιβλίο που αμφισβητεί και συγκλονίζει τους αναγνώστες του. Ένα αριστούργημα, που αξίζει να αναγνωστεί και να απολαυστεί για τη βάθια και πολυεπίπεδη του θεματολογία, την αφηγηματική του δύναμη και την ψυχολογική ένταση που αποπνέει.
ΓΙΟΥΛΗ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου