Κάποιες συνεντεύξεις δεν χωράνε σε στήλες.
Ανοίγουν ρωγμές.
Μιλούν για σώματα που μαθαίνουν να επιβιώνουν, για φύλα που τους επιβλήθηκαν, για έρωτες που χαρακτηρίστηκαν αμαρτία επειδή ήταν αληθινοί.
Στη She Who Remains – Ορκισμένη της Rene Karabash, η λογοτεχνία γίνεται σιωπηλή εξέγερση και η ελευθερία πράξη επιβίωσης.
Χάρηκα βαθιά που αυτή η συζήτηση βρήκε χώρο να αναπνεύσει σε δισέλιδο.
Γιατί κάποιες ιστορίες δεν ζητούν άδεια.
Μένουν.
Γιούλη Τσακάλου
Ελεύθερος Τύπος
Συνέντευξη με την Rene Karabash – Γιούλη Τσακάλου – Ελεύθερος τύπος
Στο μυθιστόρημα “Ορκισμένη (She Who Remains)” της Rene Karabash, η παράδοση, η ταυτότητα και η αγάπη συγκρούονται μέσα σε έναν κόσμο όπου ο έλεγχος του φύλου είναι νόμος και ο έρωτας ισοδυναμεί με αμαρτία. Εμπνευσμένη από τον κώδικα του Κανούν, η συγγραφέας φωτίζει τη σκοτεινή πραγματικότητα των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών που απαρνούνται τη φύση τους για να αποκτήσουν την ελευθερία των ανδρών. Με ποιητική δύναμη και εσωτερική ένταση, η Karabash αφηγείται την ιστορία της Μπεκιά, ενός κοριτσιού που μεταμορφώνεται σε άνδρα για να επιβιώσει, θέτοντας ερωτήματα για το φύλο, τη θυσία και την ανάγκη αυτοκαθορισμού. Ένα μυθιστόρημα που ξεπερνά σύνορα και στερεότυπα, μιλώντας για την πιο βαθιά ανθρώπινη ανάγκη: την ελευθερία. Το βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση του Σπύρου Ν. Παππά.
1. Το μυθιστόρημά σας διαδραματίζεται σε μια κοινωνία που κυβερνάται απο τον Κανόνα (Kanun), όπου η «ορκισμένη παρθένα» μεταβαίνει κοινωνικά σε άνδρα ωστε να αποκτήσει τα προνόμια των ανδρών. Τι ήταν αυτό που σας ενέπνευσε αρχικά να εξερευνήσετε αυτή τη μορφή μεταμόρφωσης φύλου μέσα από τους κοινωνικούς της ρόλους;
Έψαχνα ένα θέμα, έναν χαρακτήρα ικανό να ενσαρκώσει την ιστορία μου από μόνος του, αλλά και την αντίληψή μου για τη γυναικεία και ανδρική ενέργεια που ο καθένας κουβαλά και εκδηλώνει μέσα του. Αρχικά, έπεσα πάνω σε φωτογραφίες των Αλβανίδων Ορκισμένων Παρθένων σε μια έκθεση της Pepa Hristova. Εκείνο που με χτύπησε αμέσως ήταν η ανδρόγυνη παρουσία τους, έμοιαζαν μισές γυναίκες, μισοί άντρες, κουβαλώντας μέσα τους τόσο τη θηλυκή όσο και την αρσενική ενέργεια, επιτρέποντας όμως στην αρσενική να κυριαρχεί στην εξωτερική τους έκφραση.
Άρχισα να διαβάζω οτιδήποτε μπορούσα να βρω γι’ αυτές: βιβλία, συνεντεύξεις, ανθρωπολογικές μελέτες , οτιδήποτε θα με βοηθούσε να κατανοήσω τον κόσμο τους. Προς μεγάλη μου έκπληξη, ένιωσα ότι αυτός ο κόσμος βρισκόταν τρομερά κοντά στον κόσμο των παιδικών μου χρόνων, στο χωριό όπου μεγάλωσα, στον τόπο όπου γεννήθηκε η ιστορία του «“Ορκισμένη (She Who Remains)”». Έτσι, η ανασύσταση του κόσμου τους προέκυψε αβίαστα.
2. Έχετε πει ότι «η λογοτεχνία μπορεί να λειτουργήσει σαν μια σιωπηλή επανάσταση που αλλάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε». Πώς πιστεύετε ότι το βιβλίο σας μπορεί να αγγίξει αναγνώστες που δεν γνωρίζουν αυτόν τον κόσμο; Τι είδους αντίδραση θα θέλατε να προκαλέσει;
Ελπίζω πραγματικά ότι το βιβλίο θα συμβάλει στην αλλαγή της οπτικής των αναγνωστών και θα στρέψει το ενδιαφέρον στα φεμινιστικά και πατριαρχικά προβλήματα. Ακόμη και στα προβλήματα μέσα στην οικογένεια, γιατί εμείς οι άνθρωποι είμαστε τελικά τόσο γνώριμοι μεταξύ μας. Δεν υπάρχει τίποτα νέο κάτω από τον ήλιο. Και πιστεύω ότι αν ένα βιβλίο μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός ανθρώπου, μπορεί να αλλάξει ολόκληρο τον κόσμο. Ωστόσο, όλα εξαρτώνται από τον αναγνώστη, αν εκείνος ή εκείνη ή εκείνοι θα επιλέξουν να αλλάξει κάτι μετά την ανάγνωση του βιβλίου. Αν θα υιοθετήσουν αυτές τις ιδέες και θα μείνουν πιστοί σε αυτές μέχρι θανάτου.
3. Η Μπεκιά ( Bekja)μεγαλώνει ως κορίτσι αλλά μεταβαίνει σε άνδρα για να διεκδικίσει τη θέση του γιου. Πώς προσεγγίσατε τη σύγκρουση ανάμεσα στον κοινωνικό της ρόλο, το φύλο και την ταυτότητά της; Τι συμβολίζει αυτό για εσάς;
Η Μπέκια ( Bekja) υποχρεώνεται να γίνει άντρας. Οι κανόνες του Κανόνα και οι σκληρές συνθήκες την οδηγούν σε αυτή την απόφαση. Ωστόσο, ο πατέρας της πάντα επιθυμούσε έναν γιο, οπότε με κάποιον τρόπο πραγματοποιεί το όνειρό του. Παρ’ όλα αυτά, εκείνος τη φωνάζει διαρκώς «το αγόρι του μπαμπά». Γινόμενη άντρας, αποκτά και την ελευθερία της, αφού οι γυναίκες εκεί δεν έχουν τα δικαιώματα των αντρών.
Διχάζεται ως προς την ταυτότητά της και χάνεται, λόγω των νόμων που ισχύουν, της συμπεριφοράς του πατέρα της και των συνθηκών που απαιτούν να είναι κάποια άλλη. Ήθελα να δείξω πόσο δυνατός μπορεί να γίνει ένας άνθρωπος και τη δύναμη που έχουμε μέσα μας να αλλάξουμε τη ζωή μας και να ξαναβρούμε τον εαυτό μας, ό,τι κι αν συμβαίνει.
4. Ποια σχέση θεωρείτε πως υπάρχει ανάμεσα στον έρωτα, την επιθυμία και την κοινωνική επιβολή, και γιατί επιλέξατε να τη φωτίσετε τόσο έντονα;
Πρόκειται για θέματα άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους, στην ίδια επιφάνεια.. Στόχος μου ήταν να δείξω ότι η αγάπη και η επιθυμία μέσα στον άνθρωπο είναι ακατανίκητες και αποτελούν τον μόνο τρόπο αντίστασης απέναντι σε έναν κόσμο δίχως Θεό. Η κοινωνία ποτέ δεν ευνόησε τα ισχυρά και ανεξάρτητα πνεύματα. , καθώς δεν μπορεί να τους υποτάξει. Ωστόσο, η αγάπη είναι εκείνη που μπορεί να μεταμορφώσει τον άνθρωπο σε έναν υπεράνθρωπο, ικανό να κοιταχτεί στον καθρέφτη και να αντικρίσει τον Θεό του
5. Τι θα θέλατε να κρατήσουν οι αναγνώστες όταν κλείσουν το βιβλίο; Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο συναίσθημα ή ιδέα (ελευθερία, ταυτότητα, αγάπη ή αλλαγή) που ελπίζετε να τους μείνει;
Ελπίζω οι αναγνώστες, όσοι έχουν διαβάσει ή πρόκειται να διαβάσουν το βιβλίο μου, να πάρουν παράδειγμα από την Μπεκιά( Bekja) . Στο τέλος του βιβλίου θα ήθελα να ρωτήσουν τον εαυτό τους: «Ζω τη ζωή που λαχταρώ να ζήσω;» Αν η απάντηση είναι «Όχι», τότε πιστεύω ότι πρέπει να κλείσουν το βιβλίο και να κάνουν επανεκκίνηση στη ζωή τους. Να την ξεκινήσουν από την αρχή. Να κάνουν μια νέα αρχή. Σαν να είναι το σήμερα η αφετηρία της ζωής τους.
