Συνέντευξη του Αλέξη Σταμάτη στη Γιούλη Τσακάλου – Ελεύθεροςτύπος
Βιβλίο «Το παιδί και ο άγγελος», εκδόσεις Μεταίχμιο
Το μυθιστόρημα «Το παιδί και ο άγγελος» του Αλέξη Σταμάτη, εκδόσεις Μεταίχμιο, μας εισάγει σε έναν κόσμο γεμάτο μυστήριο και ανατροπές. Στο απομονωμένο χωριό, οι συνηθισμένες ζωές των κατοίκων ανατρέπονται από την ξαφνική εμφάνιση δύο ξένων: ενός άντρα που προσφέρει χωρίς αντάλλαγμα και ενός παιδιού που σιωπά. Η ιστορία εξερευνά τη δυναμική της αλλαγής, του φόβου απέναντι στο άγνωστο και της ανθρώπινης αδυναμίας να αποδεχτεί το διαφορετικό. Η πλοκή ξεδιπλώνει ερωτήματα για το τι σημαίνει πραγματικά να βοηθάς, τι είναι ευεργεσία και πώς οι άνθρωποι αντιδρούν στην απειλή του αναπάντεχου. Η συνέντευξή μας σήμερα εστιάζει στην εμβάθυνση αυτών των θεμάτων, προσφέροντας μια μοναδική ευκαιρία για συζήτηση.
1. Γιατί γράφτηκε Το παιδί και ο Άγγελος;
Ήθελα να εξερευνήσω τι συμβαίνει όταν ένα στοιχείο ανατροπής εισδύει σε μια κοινωνία που έχει συνηθίσει να λειτουργεί με σταθερούς κανόνες. Το χωριό είναι ένας κόσμος που βασίζεται στη σταθερότητα και φοβάται την αλλαγή. Ο Άγγελος έρχεται χωρίς να ζητά κάτι, χωρίς να επιβάλλεται, και αυτό από μόνο του είναι αρκετό για να δημιουργήσει αντιδράσεις. Το παιδί, από την άλλη, είναι σιωπηλό, αλλά η σιωπή του είναι μια μορφή επικοινωνίας. Καθώς έγραφα, συνειδητοποίησα πως η σιωπή αυτή θα ήταν το πιο ισχυρό στοιχείο της ιστορίας. Συχνά, δεν είναι τα λόγια που αποκαλύπτουν την αλήθεια, αλλά η απουσία τους. Έτσι, το βιβλίο έγινε ένα πείραμα πάνω στην ανθρώπινη φύση: πώς αντιδρούμε απέναντι στο άγνωστο; Είναι πάντα το καλό καλοδεχούμενο ή μπορεί να τρομάξει περισσότερο από το κακό;
2. Η παρουσία του Άγγελου στο χωριό ανατρέπει την καθημερινότητα των κατοίκων. Τι συμβολίζει ο χαρακτήρας του για την κοινωνία στην οποία εισέρχεται;
Ο Άγγελος είναι ο ξένος που φέρνει ανατροπή χωρίς να κάνει κάτι συγκεκριμένο. Η ίδια του η ύπαρξη διαταράσσει την κανονικότητα του χωριού, γιατί δεν ταιριάζει στα συνηθισμένα πρότυπα. Το χωριό είναι ένας μηχανισμός όπου όλα λειτουργούν με μια άρρητη λογική ανταλλαγής: αν δώσεις κάτι, πρέπει να πάρεις κάτι πίσω. Ο Άγγελος, που προσφέρει χωρίς να ζητά, γίνεται ακατανόητος, σχεδόν απειλητικός. Είναι η πιθανότητα μιας διαφορετικής ζωής, μιας ύπαρξης που δεν καθορίζεται από συναλλαγές ή φόβο. Αλλά είναι τα πράγματα μόνο έτσι;
3. Η σιωπή του παιδιού δημιουργεί έντονα συναισθήματα και αντιφάσεις στους άλλους χαρακτήρες. Μπορεί η σιωπή να εκφράζει κάτι περισσότερο από την απουσία λόγων, ίσως μια μορφή αντίστασης ή επικοινωνίας;
Η σιωπή του παιδιού δεν είναι απουσία, είναι στάση. Σε ένα περιβάλλον όπου οι λέξεις είναι όπλα, η σιωπή είναι η πιο ισχυρή δήλωση. Το παιδί δεν συμμετέχει στους άγραφους κανόνες του χωριού, αλλά τους συνειδητοποιεί όλους. Και αυτό είναι που κάνει τους άλλους να νιώθουν άβολα: δεν ξέρουν τι σκέφτεται, αν τους καταλαβαίνει ή αν τους κρίνει. Σε έναν κόσμο που εξαρτάται από το ποιος λέει τι, η σιωπή είναι μια ανατροπή. Είναι μια ρωγμή στο σύστημα, που απειλεί να το διαλύσει από μέσα.
4. Η εμφάνιση του Άγγελου φέρνει ηθικούς προβληματισμούς για τον ρόλο του ως ευεργέτη ή εισβολέα. Αναστάτωση και καταστροφή ή κάτι βαθύτερο που επηρεάζει την κοινωνία του χωριού;
Ο Άγγελος δεν επιδιώκει ούτε να σώσει ούτε να καταστρέψει. Όμως, όταν κάποιος λειτουργεί έξω από τα καθιερωμένα πρότυπα, γίνεται απειλή. Οι κάτοικοι αισθάνονται ότι κάτι αλλάζει, και αυτό τους φοβίζει. Ο ίδιος δεν προσπαθεί να επηρεάσει κανέναν, αλλά η ίδια του η ύπαρξη τους αναγκάζει να αμφισβητήσουν όσα θεωρούσαν δεδομένα. Και αυτό μπορεί να είναι πιο επικίνδυνο από μια ανοιχτή σύγκρουση. Περισσότερα δεν θέλω να πω.
5. Η αλλαγή και ο φόβος του αγνώστου είναι κεντρικά θέματα στην ιστορία. Μπορούν οι κάτοικοι του χωριού να προσαρμοστούν ή καταρρέουν μπροστά σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα;
Το χωριό αντιδρά με τον τρόπο που αντιδρούν οι περισσότερες κλειστές κοινωνίες: με αντίσταση, φόβο και επιθετικότητα. Δεν σημαίνει πως δεν μπορούν να προσαρμοστούν· σημαίνει πως δεν θέλουν. Η αλλαγή είναι πάντα τρομακτική, ακόμα και όταν δεν φέρνει άμεση απειλή. Προτιμούν να κρατηθούν από όσα γνωρίζουν, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως απορρίπτουν κάτι που θα μπορούσε να τους ωφελήσει.
6. Η σχέση μεταξύ του Άγγελου και του παιδιού αναδεικνύει την εξέλιξη της πλοκής. Πώς αυτή η σχέση καθορίζει το μήνυμα του βιβλίου και την αντίληψη των χαρακτήρων για τον κόσμο γύρω τους;
Ο Άγγελος και το παιδί είναι οι μόνοι που δεν φοβούνται ο ένας τον άλλον. Το παιδί βλέπει, ο Άγγελος μιλάει. Και οι δύο δεν γίνονται κατανοητοί από το χωριό. Η σχέση τους δεν βασίζεται σε λόγια, αλλά στην κατανόηση. Θέλω να πω πως η επικοινωνία δεν χρειάζεται να έρθει μέσα από την ομιλία, αλλά μέσα από την προθυμία να δεις. Το παιδί βλέπει αυτό που οι άλλοι δεν θέλουν να δουν. Ο Άγγελος κάνει αυτό που οι άλλοι δεν τολμούν. Και το χωριό αντιδρά με φόβο. Στο τέλος, το ερώτημα δεν είναι αν το καλό ή το κακό επικρατεί. Το ερώτημα είναι ποιος αποφασίζει ποιο είναι ποιο. Ανάμεσα στα ρεαλιστικά γεγονότα, υπάρχουν στιγμές που μοιάζουν σχεδόν μεταφυσικές. Κάτι που δεν ξέρουμε από ποια δύναμη εκπορεύονται, κάτι που λειτουργεί πέρα από τη λογική. Και ίσως, εκεί βρίσκεται η ουσία της ιστορίας: στα όρια του κατανοητού και του ανεξήγητου, της αποδοχής και του φόβου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου