ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ η άποψη της Έλενας Χουσνή για το βιβλίο «Η στιγμή και το στίγμα», ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΝΕΤΑΣ, Εκδόσεις Κέδρος

Η στιγμή και το στίγμα, Γιάννης Μανέτας

Εκδόσεις Κέδρος, 2022, σελ. 242

Της Έλενας Χουσνή

«Η στιγμή και το στίγμα» είναι το δεύτερο campus novel μετά το εξαιρετικό "Τη νύχτα που αγκάλιασε το ginkgo biloba" (εκδόσεις Αιώρα) του Γιάννη Μανέτα. Πανεπιστημιακός καθηγητής ο ίδιος γνωρίζει πολύ καλά τον ακαδημαϊκό χώρο, τα «στίγματά» του και τις δύσκολες στιγμές που περνά και πλάθει στο βιβλίο του ένα δυσοίωνο μέλλον του οποίου, όμως, ο σπόρος φαίνεται πως είναι υπαρκτός, αν κανείς αφουγκραστεί τα όσα συμβαίνουν στην εγχώρια και παγκόσμια πανεπιστημιακή κοινότητα τα τελευταία χρόνια.

Ίσως το δυνατότερο σημείο του βιβλίου να είναι το δύσθυμο χιούμορ του το οποίο στιγμές – στιγμές είναι τόσο δυστοπικό που θα μπορούσε να καταλήξει γκροτέσκο. Αλλά όχι. Τίποτε δεν μετατρέπει το πικρό χαμόγελο του αναγνώστη σε καθησυχαστικό καθ`όλη την διάρκεια του βιβλίου εκτός από στιγμές και ίσως τελικά από την λύτρωση του τέλους. Η οποία όμως δεν είναι τελειωτική αλλά μάλλον μια μικρή ανάπαυλα σε έναν πόλεμο δύσκολο στον οποίο οι πολεμιστές έχουν γίνει απόκληροι της αστικής, κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ζωής.

Η ιστορία του βιβλίου ξεκινά με μια δολοφονία στον χώρο του Πανεπιστημίου. Βασικός ύποπτος ο Αντώνης την ιστορία του οποίου και της οικογένειάς του παρακολουθούμε σε όλη την εξέλιξη της υπόθεσης. Οι γονείς, με υψηλές σπουδές, οικονομικά ο πατέρας, κοινωνιολογία η μητέρα, ασφυκτιούν ο ένας στον τραπεζικό κλάδο, η άλλη δουλεύοντας σε σούπερ μάρκετ μέχρι που μια σειρά συγκυριών τους οδηγούν στην «ηρωική» έξοδο στην ύπαιθρο όπου θα βρουν καταφύγιο από μια πραγματικότητα που τους απωθεί και τους «εξαφανίζει». Η οικογένεια θα έρθει αντιμέτωπη με τις δαγκάνες των εταιρειών και του αθέμιτου πλουτισμού που έχουν διεισδύσει σε κάθε τομέα της ανθρώπινης ζωής και πραγματικότητας.

Σε μια παράλληλη τροχιά παρακολουθούμε την προσπάθεια τριών φοιτητών να μελετήσουν τις ορμόνες της απάθειας και της επιθετικότητας των ανθρώπων του περιθωρίου σε μια κατάληψη. Στο κέντρο της πόλης όπου έχουν συγκεντρωθεί όλοι οι απόκληροι ως ο ένας πόλος ενώ ο άλλος είναι στα βόρεια προάστια όπου ο πλούτος και ο αθέμιτος πλουτισμός διαμένει και παραμένει περιχαρακωμένος από σπίτια – φρούρια.

Όμως και στον χώρο του Πανεπιστημίου η «είσοδος» των εταιρειών, η δημιουργία των «ιδανικών εργαζομένων» με τους όρους που αυτές θέτουν, η απογύμνωση του ακαδημαϊκού έργου από κάθε ηθικό έρεισμα και κάθε ελευθερία σκέψης  δίνουν την εντύπωση πως όλα είναι  χαμένα οριστικά. Η δολοφονία ενός στελέχους επιχείρησης θα πυροδοτήσει μια σειρά αντιδράσεων ενώ η αφήγηση για την πορεία ζωής του νεαρού Αντώνη και της οικογένειάς του θα μας μεταφέρει στο πλήρες ξεπούλημα των πολιτιστικών, οικονομικών, φυσικών και αγροτικών πόρων. Υπεραιωνόβιες ελιές ξεριζώνονται για να δώσουν τη θέση τους στο λάδι που φτιάχνεται από λάχανα, η Μακρόνησος μετατρέπεται σε Silicon Valley και οι νέοι «απόκληροι» αναζητούν γωνιές για να διαφυλάξουν το ελάχιστο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας που δεν έχει ακόμη συνθλιβεί. Την μάχη θα κερδίσουν οι κατσαρίδες, ως προσωρινή ανάπαυλα σε έναν πόλεμο που έχει για τα καλά δρομολογηθεί και μοιάζει χαμένος. Εκτός αν..

Εκτός αν… οι απόκληροι, από κάποιο πρωτόγονο αίσθημα αυτοσυντήρησης βγουν στους δρόμους. Εκτός αν… κάποιοι καθηγητές στα υπόγεια των πανεπιστημιακών κτιρίων επιμένουν να αναθέτουν μελέτες που να εξηγούν την ανθρώπινη συμπεριφορά.

Εκτός αν.. κάποιοι φοιτητές αρνούνται να υπογράψουν συμβάσεις που τους μετατρέπουν σε μελλοντικά ανθρώπινα ρομπότ.

Εκτός αν… οι άνθρωποι αρνηθούν να ξεριζώσουν τις ελιές με αντάλλαγμα μια τηλεόραση υψηλής ευκρίνειας.

Αυτά τα «εκτός αν» και πολλά ακόμη είναι παρόντα σε όλη την διάρκεια ανάγνωσης του βιβλίου. Ενός βιβλίου οργουελικού σίγουρα που το ευφυές χιούμορ του βοηθά στην συναισθηματική εκτόνωση αλλά σίγουρα πυροδοτεί μυριάδες εγκεφαλικά κύτταρα να σκεφτούν για όλα αυτά.΄

Και όπως γράφεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου  πρόκειται για: «Μια ιστορία που αρχίζει το 2015 σε μια τράπεζα και τελειώνει το 2032, με τη φαιδρή εκκένωση του γκέτο των βορείων προαστίων της Αθήνας. Αλλά και μια ιστορία που θα μπορούσε να είχε αρχίσει και να τελειώσει αλλού, αλλιώς ή άλλοτε, μια ιστορία χωρίς αρχή και τέλος."

Ένα πολύ ενδιαφέρον αναγνωστικό ταξίδι που θα απολαύσετε με τρόπο μερικώς «οδυνηρό»

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Σπούδασε φυσιογνωσία και γεωγραφία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και απέκτησε τον τίτλο του διδάκτορα Βιολογικών Επιστημών από το Πανεπιστήμιο της Πάτρας το 1976. Εργάστηκε στο ίδιο πανεπιστήμιο από το 1978.. Εξελέγη καθηγητής Φυσιολογίας Φυτών το 1993. Εκτός από το Πανεπιστήμιο Πατρών, εργάστηκε ερευνητικά στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών "Δημόκριτος", στον Πειραματικό Σταθμό "Abisco" της Λαπωνίας και στα Πανεπιστήμια Stirling (Σκωτία), Goteborg (Σουηδία), Essen και Karlsruhe (Γερμανία). Θεωρεί ως σημαντικότερα επιτεύγματα της σταδιοδρομίας του τη συστηματική αποφυγή της πανεπιστημιακής γραφειοκρατίας, την άρνηση διεκδίκησης οποιαδήποτε διοικητικής θέσης και τη διατήρηση στενής φιλίας με πολλούς μαθητές του. Στη διαδρομή του άλλαξε αρκετά ερευνητικά αντικείμενα. Παρότι τα αγάπησε όλα με πάθος, δεν κατάφερε να μείνει πιστός σε κανένα για πάνω από μερικά χρόνια, επειδή αντελήφθη ότι του ταίριαζε περισσότερο μία ολιστική αντιμετώπιση των πραγμάτων παρά η υπερβολική εξειδίκευση.

ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Περισσότερα για το βιβλίο εδώ