Συνέντευξη με τη συγγραφέα Ελένη Πριοβόλου

Συνέντευξη της συγγραφέως Ελένης Πριοβόλου στη Γιούλη Τσακάλου

Ένας συγγραφέας, όταν ολοκληρώνει το μυθιστόρημά του και το παραδίδει προς έκδοση, εκτός από τις γνώσεις και τις εμπειρίες που καταθέτει μέσα από αυτό, προσφέρει ταυτόχρονα κι ένα «ταξίδι» φυγής στον αναγνώστη, ένα «ταξίδι» με πλοηγό τη φαντασία και τη σκέψη. Στο ταξίδι αυτό, ο συγγραφέας και ο αναγνώστης γίνονται συνοδοιπόροι. Μοιάζει σαν να πιάνει ο συγγραφέας τον αναγνώστη από το χέρι και να τον οδηγεί σε ταξίδια που μονάχα ο νους μπορεί πραγματοποιήσει! Η Ελένη Πριοβόλου με κάθε της νέο πόνημα οδηγεί τους αναγνώστες της σε πολλά μονοπάτια της σκέψης και της φαντασίας. Μέσα από τη συνέντευξη αυτή είναι μια ευκαιρία να περπατήσουμε στις σκέψεις της και να δούμε πώς αισθάνεται ένας συγγραφέας για το συγγραφικό του πόνημα, πώς το βλέπουν τα δικά του μάτια, πώς νιώθει γι’ αυτό που δημιουργεί. Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να μπούμε στις σκέψεις της, να διεισδύσουμε στο μυαλό της και να τη φανταστούμε τις ώρες που δημιουργεί!

ΕΡΩΤΗΣΗ : Ποια είναι η Ελένη Πριοβόλου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Εν οίδα ότι ουδέν οίδα! Τόλμα να ονειρευτείς και πάλεψε γι’ αυτό το όνειρο ακόμα και αν δεν ολοκληρωθεί! Λάθε βιώσας! Σπεύδε βραδέως! Ο ταπεινών εαυτόν ταπεινωθήσεται! Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία! Μην πιστεύεις αλλά μάθε! Αυτά μου έλεγε ο πατέρας όταν ήμουνα παιδί. Πασχίζω ακόμα να τα κάνω πράξη. Είναι αγώνας πολυμέτωπος και σε συνθήκες αντίξοες. Όμως δεν έχει νοστιμιά η διαρκής πάλη με τα στοιχεία και  τα στοιχειά, αν δεν κληθείς να υπερκεράσεις εμπόδια, ενίοτε και τον ίδιο τον τύραννο εαυτό.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Τι ρόλο μπορεί να διαδραματίσει στην πορεία ενός ανθρώπου που θέλει να γίνει συγγραφέας, ο τόπος και ο τρόπος που μεγάλωσε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Θαρρώ ρόλο καταλυτικό. Οι συνθήκες ζωής, η κίνηση των αισθήσεων στον τόπο και την εποχή, τα ακούσματα και το εθιμικό δίκαιο που διέπει τον βίο κυρίως των ανθρώπων της υπαίθρου, αποτελούν το προζύμι της ψυχής και της σκέψης. Είναι κάτι σαν τη σχέση της γύρης με τη μέλισσα για να παραχθεί το μέλι. 

ΕΡΩΤΗΣΗ : Όταν σας γνώρισα αμέσως διέβλεψα τον ευγενικό σας χαρακτήρα, αλλά κυρίως αντιλήφθηκα την δύναμη της ψυχής σας. Από πού αντλείτε, αλήθεια, όλη αυτήν τη δύναμη;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Αλλοίμονο αν προσπαθούσα να εκλογικέψω ή να αναλύσω αυτά που αναφέρετε. Θα ήταν τότε η συμπεριφορά μου ψεύτικη και επιτηδευμένη. Όλα τούτα είναι όσα εισπράττουν ή έστω αντιλαμβάνονται οι άλλοι. Οι συνομιλητές, οι φίλοι, οι οικείοι! Προσωπικά πριν προβώ σε δημόσια αυτοκριτική, έχω συνομιλήσει βαθειά με τον εαυτό μου. Η προσωρινότητα του βίου, μού έγινε από πολύ νωρίς αντιληπτή και έτσι βάλθηκα να κάνω τον εαυτό μου φιλικό προς το περιβάλλον, σπουδάζοντας συνάμα την τέχνη της ομορφιάς και της αρμονίας!

ΕΡΩΤΗΣΗ :  Η Τριλογία Των Αθηνών είναι ένα έργο που ομολογουμένως γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Τι είναι αυτό που, κατά τη γνώμη σας, τράβηξε τόσο πολύ την προσοχή του αναγνώστη; Τα άγνωστα και αδίδακτα ιστορικά στοιχεία; Η γλώσσα; Η δημιουργία ενός κόσμου, όπως θα ήθελε να τον ζήσει κανείς;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Νομίζω ότι αυτή η ερώτηση θα έπρεπε να απευθυνθεί στους αναγνώστες. Εγώ απλώς μιλώ με κάθε ειλικρίνεια κοιτώντας τον αναγνώστη κατάματα. Συνομιλώ μαζί του και του αφήνω τα περιθώρια να αντιπαρατεθεί με τη δική του θέση. Δεν του κουνώ το δάχτυλο μπροστά στη μούρη αγνοώντας τη νοημοσύνη του, ούτε τον παρασύρω σε ολέθριους για την λογοτεχνία συναισθηματισμούς ή κρίση υποκειμενική. Πιστεύω στην αναίμακτη επανάσταση της ωραιότητας και της αρμονίας και πάνω σε αυτό το ιδεώδες χτίζω την όλβια πολιτεία μου. Ενίοτε είναι μια πολιτεία ουτοπική! Μα πιστεύω πως η πορεία προς το ανέφικτο αρτιώνει τη ζωή του ανθρώπου. Εκεί αναμετριέται διαρκώς με τον εγωκεντρισμό, τη φιλαυτία, το φόβο και τον ίδιο το θάνατο ακόμα.

ΕΡΩΤΗΣΗ :  Στο λεξιλόγιο σας υπάρχει η λέξη έμπνευση; Από ποια ηλικία αρχίσατε να αισθάνεστε την ανάγκη της δημιουργίας και τι είναι αυτό που τελικά σας οδήγησε στη συγγραφή;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Το έχω πει πολλές φορές! Καμιά λυρική έξαρση δε με οδήγησε στη γραφή, αλλά η ανάγκη να φωνάξω δυνατά και να επαναστατήσω. Οι λέξεις ήταν η φωνή μου, αφού το μόνο που άκουγα στα μαθητικά μου χρόνια ήταν το «πίστευε και μη ερεύνα». Ευτυχώς ο πατέρας χωρίς υποδείξεις, με τη δική του στάση, αλλά και την πολιτική του θέση με έμαθε να αυθαιρετώ, ερευνώντας τας γραφάς. Όσο για την έμπνευση τη συλλαμβάνω με τη μορφή μιας έννοιας ή ενός θέματος και την «κλώθω» πολύ καιρό μέχρι να αρχίσει να σαρκώνεται σε έργο. Ιδιαίτερα στο μυθιστόρημα που χρειάζεται σωστό αρχιτεκτονικό σχέδιο και άρτιο χτίσιμο.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Ποια είναι τα θέματα που σας ελκύουν περισσότερο συγγραφικά;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Τα θέματα ποικίλουν!  Αφηγούμαι παραμύθια, περιηγούμαι την ιστορία, ασκούμαι στη μικρή φόρμα, εξασκούμαι στην ποιητική που πρέπει να αποπνέει ο πεζός λόγος. Με ενδιαφέρει πολύ η πολιτική κατάσταση της νεωτέρας Ελλάδος, επειδή θαρρώ πως είμαι από αυτούς που σκέπτονται αμιγώς πολιτικά. Επίσης εντρυφώ στις γεμάτες στερεότυπα κοινωνίες και την πολεμική που αυτές ανοίγουν σε κάθε τι το διαφορετικό από το κυρίαρχο έθος.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Στο χώρο του βιβλίου παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια έναν εκδοτικό οργασμό. Πολλά βιβλία! Τα περισσότερα από αυτά όμως μοιάζουν επίπεδα, δεν αποτελούν προϊόν συγγραφικής έρευνας, υπηρετούν θεματικές χιλιοειπωμένες. Παρόλ’ αυτά, οι αναγνώστες τα προτιμούν και τα βλέπουμε συχνά πυκνά να κατατάσσονται στις λίστες των ευπώλητων. Ποια είναι η δική σας γνώμη; 

Δεν τα κατατάσσουν! Είναι ευπώλητα. Η μύηση στην τέχνη είναι μια πράξη που απαιτεί και το ανάλογο παιδευτικό σύστημα, να αποτελεί δηλαδή την κυρίαρχη ιδεολογία της κάθε κοινωνίας. Δυστυχώς η κουλτούρα-και νομίζω δεν είναι μόνο Ελληνικό φαινόμενο-ταυτίστηκε με το ευτελές. Στην «διαπαιδαγώγηση», έπαιξαν μεγάλο ρόλο τα Μέσα και κυρίως η ιδιωτική τηλεόραση με όλη αυτή τη φρούδα λαμπρότητα, που έχει σχέση με το εξωτερικό περίβλημα. Όμως και πάλι δεν είναι φαινόμενο σημερινό. Στην εποχή του Μεσοπολέμου, όπου τα ρεύματα του μοντερνισμού βρίσκονταν στο αποκορύφωμά τους, οι κυρίες και οι δεσποσύνες διάβαζαν μετά μανίας τα περίφημα «ληστρικά», μυθιστορήματα. Σήμερα ευπώλητα γίνονται και καλά βιβλία, εξεχόντων συγγραφέων. Άρα προτού καταδικάσω συλλήβδην και αθρόα, το μελετώ και προσπαθώ να εμβαθύνω στις συνθήκες.

ΕΡΩΤΗΣΗ :  Υπάρχουν φορές που ένα βιβλίο μπορεί να ξεκινήσει με αφορμή ένα μικρό γεγονός, από μια εικόνα που περνά αστραπιαία  μπροστά από τα μάτια του συγγραφέα. Αρκετοί συγγραφείς «πιάνονται» από μια τέτοια αφορμή και στήνουν το σκελετό του βιβλίου τους εκ των προτέρων. Εσείς, προκειμένου να γράψετε ένα έργο,  πρέπει να το έχετε ολοκληρώσει προηγουμένως στο μυαλό σας, να έχετε τακτοποιήσει την πλοκή εξ αρχής στη σκέψη σας και να γνωρίζετε το τέλος; Κατά πόσο επεμβαίνετε στην πορεία της εναρκτήριας ιδέας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Μπαίνω  από το σημείο εκκίνησης ένα τρένο και ξεκινώ ταξίδι κάθε φορά ένα ψυχής και αναψυχής με άγνωστο προορισμό. Μπροστά μου ανοίγονται τοπία γνωστά, αλλά και άλλα που πρέπει να εξερευνήσω και τούτο είναι το πλέον γοητευτικό προς γνώση και αυτογνωσία. Δεν ξέρω το τέρμα της διαδρομής και εγώ μόλις το τρένο σταματήσει βλέπω που έχω οδηγηθεί. Στην επιστροφή, όταν πλέον τα τοπία είναι γνώριμα, αρχίζω τις επεμβάσεις για το καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Διαβάζετε και τι;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Διαβάζω μανιωδώς όπως και γράφω. Αυτός είναι ο κόσμος μου. Τον πολιτισμό του κόσμου τον έμαθα μέσα από τα βιβλία και τις μουσικές. Φοβάμαι ούτως ή άλλως τις πτήσεις για να κάνω ταξίδια μακρινά. Από τα βιβλία που διάβασα στη ζωή μου δεν προδόθηκα, δεν με εγκατέλειψαν ούτε τα εγκατέλειψα, αποτελούν την καταφυγή και τη συντροφιά μου. Διαβάζω όλα τα είδη του γραπτού λόγου, με ιδιαίτερη αγάπη στην ποίηση, την ιστορία και τον δοκιμιακό λόγο. Λέω και εννοώ πως κάθε πρωί, πριν αρχίσω το δικό μου γράψιμο, διαβάζω ένα ποίημα.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Η συγγραφή, κατά πώς λέγεται, αποτελεί για πολλούς δημιουργούς μια διέξοδο, μια φυγή από τα προβλήματα της καθημερινής ζωής. Για σας τι ακριβώς είναι η συγγραφή; Είναι  φυγή, είναι εκτόνωση για να ισορροπείτε τα θέλω της ψυχής με την πραγματικότητα που τα περιορίζει, είναι μια καθημερινή συνήθεια,  ένας τρόπος βιοπορισμού; 

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Είναι απλώς η δική μου ζωή! Καθόλου φυγή ή διαφυγή. Αυτό θα σήμαινε δραπέτευση. Από τη στιγμή που σε ηλικία των είκοσι ενός ετών είδα τυπωμένο το πρώτο μου βιβλίο, καταλαβαίνετε πως η γραφή ήταν ο μονόδρομός μου. Το βιβλίο είχε τίτλο «Ένας γελωτοποιός για κλάματα» και το έγραψα πάνω σε μια έξαρση θυμού και αυθορμησίας συνάμα. Η κίνηση λοιπόν αυτή, να καταφύγω στις λέξεις αντί στα τσιγάρα τα ποτά και τα ξενύχτια, μάλλον ήταν προορισμός και απλά τον ακολούθησα. Έκτοτε εργάστηκα σε άλλες δουλειές, δεν βιοποριζόμουν από τη συγγραφή έγραψα πλήθος βιβλίων με αυταπάρνηση επειδή ήταν αναπόσπαστο μέρος του είναι μου. 

ΕΡΩΤΗΣΗ :  Έχετε αναγνώστες που σας αγαπούν. Αγοράζουν τα βιβλία σας, μπαίνουν και κυκλοφορούν μέσα στις σελίδες τους. Τι σημαίνει αυτό για σας ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Ό, τι ακριβώς μπορεί να σημαίνει να εισχωρήσει ο άλλος στην ψυχή μου. Αν υπάρχουν αναγνώστες ή ένας αναγνώστης που το κάνει, γι’ αυτό και μόνο αξίζει να πασχίζω για το καλύτερο. Κυρίως να είμαι απέναντί του αληθινή.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Την εποχή της μεγάλης φτώχειας και δυστυχίας ενός ολόκληρου λαού, του ελληνικού, πόσο εύκολο είναι ένα αξιόλογο βιβλίο να πουλήσει; Κατά πόσο μπορεί να επηρεάσει η οικονομική κρίση των ημερών μας την αγορά του βιβλίου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Η πώληση των βιβλίων δε είναι της δικής μου αρμοδιότητας. Όμως από τη στιγμή που και το βιβλίο είναι προϊόν το οποίο εκδίδεται και πουλιέται με τους κανόνες της αγοράς, φαντάζομαι ότι θα υπόκειται και αυτό τα αποτελέσματα της κρίσης. Οι αναγνώστες που θεωρούν το βιβλίο είδος πρώτης ανάγκης θα συνεχίσουν να το απολαμβάνουν ακόμα και από δανεισμούς ή ανταλλαγές.  Αυτό σημαίνει πτώση του τζίρου των επιχειρήσεων, αλλά και μείωση των θέσεων εργασίας. Όμως η υπερπαραγωγή χωρίς την ανάλογη ζήτηση ούτως ή άλλως σε συνθήκες καπιταλισμού οδηγούν στην κρίση. Και όπως κάθε ζήτημα είναι και αυτό πολιτικό.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Ο χώρος του διαδικτύου αποτελεί πια ένα μεγάλο κομμάτι της σύγχρονης πραγματικότητας. Εσάς, κατά πόσα σας έχει επηρεάσει; Εστιάζοντας την προσοχή μας στο fb, πιστεύετε πως ελλοχεύουν κίνδυνοι που θα μπορούσαν να «απειλήσουν» συναισθηματικά κάποιον συγγραφέα ή το fb είναι απλώς μια πραγματικότητα αναπόφευκτη που δεν χρειάζεται να τη δαιμονοποιούμε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Φυσικά μετά από τριάντα και πλέον χρόνια στο χώρο, δεν περίμενα από το fb να με ωφελήσει ή να με βλάψει. Μέσα όμως από αυτό μπορώ και μελετώ σφαιρικά και μέσα σε λίγα λεπτά την ψυχολογία του κόσμου. Σε μεγάλο βαθμό αντικατοπτρίζει την κοινωνία. Οργανώνονται ομάδες αναλόγως με τα ενδιαφέροντα και τις τάσεις και θα μπορούσε αν δεν υπήρχε η εγωκεντρική τάση που κλείνει τον άνθρωπο στον σκληρό του πυρήνα να λειτουργήσει και μια μορφή άμεσης δημοκρατίας. Είμαι δε, αρκετά μεγάλη για να επιτρέψω την απειλή να με πλησιάσει. Επίσης διαβάζω πολύ ενδιαφέρουσες αναρτήσεις και ανακάλυψα βιβλία, μουσικές και έργα που δεν έπεσαν στην αντίληψή μου. Εγώ αυτό το θεωρώ όφελος. 

ΕΡΩΤΗΣΗ :  Η πραγματικότητα της τελευταίας δεκαετίας έχει φέρει στο προσκήνιο το ebook. Πιστεύετε  ότι το μέλλον της λογοτεχνίας βρίσκεται στα ηλεκτρονικά βιβλία ή οι αναγνώστες θα παραμείνουν εραστές της μυρωδιάς του χαρτιού;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Τα πάντα αλλάζουν γρήγορα. Ο πολιτισμός προϋπήρξε και πάνω σε αυτόν στηρίζεται τώρα η εξέλιξη. Πιστεύω πως για πολλά χρόνια ακόμα το χαρτί θα έχει την προτίμηση των αναγνωστών. Όμως στο βαθύ μέλλον εκείνο που δεν θα αντικατασταθεί είναι η έμφυτη ροπή του ανθρώπου για δημιουργία. Αυτό που με τρομάζει ενίοτε είναι μήπως χαθούν οι λέξεις από την μεταξύ των ανθρώπων επικοινωνία και αντικαταστούν με κουμπιά. Είναι ένα σενάριο που δεν ανήκει στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. 

ΕΡΩΤΗΣΗ :  Αν κάποια στιγμή σταματήσετε να γράφετε για κάποιον λόγο, τι θα σας έλειπε περισσότερο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Εννοείται πώς θα αισθάνομαι αν πεθάνω; Μα δε θα αισθάνομαι ούτως ή άλλως!

ΕΡΩΤΗΣΗ : Πώς αισθάνεστε όταν το βιβλίο που έχετε δημιουργήσει, ξοδεύοντας την ψυχή και το μυαλό σας,  φτάνει στο τελείωμά του  και στην τελευταία του σελίδα βάζετε τη λέξη «ΤΕΛΟΣ»;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Τελείωσε ο τοκετός. Απόκτησα ένα ακόμα παιδί που ανήκει στην κοινωνία. Κόβω τον ομφάλιο λώρο και πάω παρακάτω.

Σας ευχαριστώ πολύ και εύχομαι πάντα επιτυχίες!!


ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Ελένη Πριoβόλου γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο Μεσολογγίου όπου και έζησε μέχρι τα 18 της. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Γράφει αναζητώντας την ευρυθμία και την καθαρότητα του λόγου. Η τάση να αναπαριστά με σύμβολα τον κόσμο τη στράτευσε στο παραμύθι, το οποίο υπηρετεί επί είκοσι τρία έτη. Αγαπάει πολύ τα παιδιά και στα βιβλία της προσπαθεί να πλησιάσει τον παιδικό κόσμο και την ευαίσθητη παιδική ψυχή. Το μυθιστόρημά της για ενήλικες, "Όπως ήθελα να ζήσω" (Καστανιώτης, 2009) τιμήθηκε το 2010 με το "Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ". Έχει καταθέσει δεκαοχτώ βιβλία για παιδιά και εφήβους και τρία μυθιστορήματα για μεγάλους.

ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ

http://www.biblionet.gr/author/6765/%CE%95%CE%BB%CE%AD%CE%BD%CE%B7_%CE%A0%CF%81%CE%B9%CE%BF%CE%B2%CF%8C%CE%BB%CE%BF%CF%85

Γιούλη Τσακάλου

Διαχειρίστρια και δημιουργός της ομάδας

"ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ"