ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ γράφει ο Νίκος Μητούσης για το βιβλίο "Ορατή σαν αόρατη" Ζυράννα Ζατέλη - Εκδόσεις Καστανιώτη

ΖΥΡΑΝΝΑ ΖΑΤΕΛΗ

ΟΡΑΤΗ ΣΑΝ ΑΟΡΑΤΗ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΏΤΗ

 

Η Ζυράννα Ζατέλη αφήνει ανοιχτή την πόρτα της μεγάλης σάλας της. Στρωμένα τα τραπέζια με τα καλά τραπεζομάντηλα, φωτογραφίες καινούριες και παλιές, άλλες σε κορνίζες κι άλλες τακτοποιημένες δίπλα στις άλλες να περιμένουν υπομονετικά να πάρουν θέση στο πάνθεον της Ζυράννας, και κεράσματα, κεράσματα σωρό, ιστορίες παλιές που περίμεναν χρόνια να ειπωθούν και κεράκια αναμμένα και ξυλάκια αρωματικά και βαριές κουρτίνες μισοτραβηγμένες, ημίφως, μνήμη και φαντασία, λυκόφως των ασωμάτων.

Και παντού η Ζυράννα, άλλοτε ορατή κι άλλοτε αόρατη, παντού η Ζυράννα, είτε σαν Λεύκα είτε με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους. Παντού η Ζυράννα σε μια μυσταγωγία αέναη.

Είκοσι χρόνια από το πρώτο βιβλίο ήρθε πλέον η ώρα να κλείσει τους λογαριασμούς της και να μας κλείσει πονηρά το μάτι , Ως την άλλη άγνωστη φορά.

Το σκηνικό γνωστό, νεφελώδες, γεμάτο ξωτικά σαν και την ίδια, γεμάτο ήρωες που ξαναγυρνάνε στο φως, ιστορίες με ρίζες που έρχονται από παλιά, με γλώσσα που ακροβατεί ανάμεσα στην ποίηση και την απλή καθημερινή, ή μήπως η απλή καθημερινή έχει μέσα της την ποίηση και η Ζυράννα μας εστιάζει πάνω της;

Τα πολύ παλιά τα χρόνια, στο ξεκίνημα των καιρών
και στο μακρινότερο σημείο της γης ήταν μια πόρτα.
Μια κλειδωμένη πόρτα. Από όλες τις μεριές του κόσμου ταξίδευαν άντρες και γυναίκες με κλειδιά στο χέρι για να ανοίξουνε την πόρτα. 
Μα η πόρτα δεν άνοιγε με τίποτα.[1]

Χωρίς χρόνο, παρελθόν και παρόν εντέχνως αναμεμιγμένα σε ένα διαρκές παρόν. Αρμονική συνύπαρξη, ενισχυμένη με νήματα από παλιότερες ιστορίες, με βιώματα, αντικαθρέφτισμα της ίδιας και της ηρωίδας της, δράματα και τραύματα παιδικά που ενηλικιώνονται μαζί της και μαζί μας, για όλους εμάς που ακόμα ανατριχιάζουμε στην εικόνα της Ιουλίας με τα κόκκινα μαλλιά, με τον αστραποχτυπημένο Σέρκα και τον θυμόσοφο Ντάφκο.

Όποιος πίστεψε ότι οι νεκροί του πρώτου βιβλίου είχαν πεθάνει διαψεύσθηκε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, όταν γύρισαν όλοι οι «άσωτοι». Καταβεβλημένοι από τα στοιχεία της φύσης, από πάθη και έρωτες που δεν τους σήκωνε η πάνω μεριά της γης, τίναξαν από τον γιακά τους τα χώματα και επέστρεψαν θριαμβικά, για να δειπνήσουν όπως άλλοτε με τους ζωντανούς –μια νύχτα κόσμος ολόκληρος και το ανθρώπινο δράμα εν οίστρω–, μέχρι να έρθει η σεβαστή εκείνη ώρα, το πρώτο χάραμα, να ημερέψουν και να κρυφτούν ξανά ως όφειλαν στα σκότη.[2]

Έτσι πορεύεται, με νεκρούς που δεν είναι νεκροί και ζωντανούς που ξέχασαν να ζουν, με ερωτήσεις που δεν χρειάζεται να απαντηθούν, κόσμος ολόκληρος, μυθοπλασία και σιωπές γεμάτες νόημα, ατελείωτες και η Ζυράννα μετέωρη μεταξύ ορατών και αοράτων ανιστορεί.

 «Ξέρεις τι λένε αυτοί που ξέρουν; Θεέ μου μη μου δώσεις αυτό που αντέχω! Όχι που δεν αντέχω, που αντέχω! Όλα τα αντέχουμε γιατί, και τα χειρότερα -δυστυχώς οι άνθρωποι». «Ευτυχώς να λες».«Μπορεί κι ευτυχώς, αλλιώς πως θα ζούσαμε»..[3]

 

 

Πίκρα και προδοσία, μαχαίρια δίκοπα, αλλάζουν χέρια, χαράζουν και πληγώνουν, λεπτές και εύθραυστες ισορροπίες, μονοπάτια που η Ζυράννα βαδίζει με κλειστά μάτια. Η Ζυράννα, με το μικρό όνομα της μόνο διαπιστευτήριο στο όριο του αισθητού και του υπερρεαλιστικού, η δική μας Ζυρράνα που μας κάνει κοινωνούς στα πάθη της.

Γιατί η γραφή είναι το πάθος της, και δικό της και της Λεύκας που ενηλικιωμένη πιά μας τα εξηγεί όλα με μια αγάπη, η Λεύκα που εξηγεί, η Ζυράννα που συγχωρεί. Η Ζυράννα που φλερτάρει διαρκώς με τον θάνατο, κοινή και αναπόδραστη μοίρα όλων. Ο θάνατος που έρχεται τελευταίος ή πρώτος, σίγουρος για τη υπεροχή του.

«Δεν μπορείς να πεθάνεις αν δεν γράψεις αυτήν την ιστορία»

«Για να την γράψω πρέπει κάποιος να πεθάνει πρώτα».

Έρχονταν κι έφευγαν οι εποχές, οι μέρες καταπίνανε τις μέρες, κι η Λεύκα παράδερνε μες στην σιωπή και στους δισταγμούς της. Όλο ένοιωθε να την φυσάει το αεράκι της ευφορίας, να παρακινείται συθέμελα να γράψει επιτέλους την "ιστορία φάντασμα", όλο μαζεύονταν τα σύννεφα πάνω από το κεφάλι της, κι έλεγες τώρα θ' ανοίξουν οι κρουνοί και να πώς ξεκινούν οι καταιγίδες. Πέφτανε τότε μερικές ωραίες στάλες, το ρίγος την συνέπαιρνε, κι ύστερα πάλι όλα χάνονταν, κρύβονταν κατά που δεν ξέρουμε.[4]

Κι όλος ο κόσμος, ορατός και αόρατος που μας συστήθηκε στα προηγούμενα της βιβλία βρίσκει τον κύκλο του, αυτοαναλύεται, τρίβεται στα πόδια της σαν γάτα ιερή κι αυτή άλλοτε ορατή κι άλλοτε αόρατη, περιφέρεται με άνεση σε αυτό που άλλοι ονόμασαν ζατελικό σύμπαν, βλέπει μέσα από τα παγονόφτερα ή τα μάτια της κουκουβάγιας, κυνηγάει λαγούς στα ξέφωτα.

Κι όλα όσα προσπάθησε να χωρέσει στο υφάδι της, σαν μεσαιωνικού μύθου αφήγηση έρχονται από μακριά κι αποκαλύπτουν την ομορφιά τους.

«Φτάνοντας στο τρίτο βιβλίο, αισθάνθηκα πως τα έρμα τα άλογα δεν καλπάζουν πια όπως παλιά.» λέει σε μια της συνέντευξη η Ζυράννα Ζατέλη.

Δεν πειράζει απαντάω εγώ, ας μην καλπάζουν, ξέρουν όμως τον δρόμο καλύτερα κι από τον αναβάτη μερικές φορές, δεν λαθεύουν.

ΟΡΑΤΗ ΣΑΝ ΑΟΡΑΤΗ

ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΑΞΕΝΟ ΟΝΟΜΑ ΡΑΜΑΝΘΙΣ ΕΡΕΒΟΥΣ

Εκδότης	ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ
Αριθμός σελίδων	370

---

[1] Το πάθος χιλιάδες φορές

[2] Το πάθος χιλιάδες φορές

[3] Ο θάνατος ήρθε τελευταίος

 

Νίκος Μητούσης

ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Περισσότερα για το βιβλίο εδώ