ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ η άποψη της Αναστασίας Δημακοπούλου για το βιβλίο "ΕΥΑΝΘΙΑ Μαύρος Σεπτέμβρης" ΣΤΑΘΗΣ ΤΣΑΤΣΑΛΑΚΗΣ

ΣΤΑΘΗΣ ΤΣΑΤΣΑΛΑΚΗΣ - Εκδόσεις Πνοή

ΕΥΑΝΘΙΑ

Μαύρος Σεπτέμβρης

   Η γιαγιά Ευανθία ανασύρει από το χρονοντούλαπο των αναμνήσεών της, μνήμες και βιώματα μιας ζωής μεστής, μία διαδρομή ζωής που τα περιείχε όλα: οικογενειακή γαλήνη και ευτυχία, χαρά, σύμπνοια, πόνο, θλίψη, εγκατάλειψη, προσφυγιά, πλούτη, πάθος και έρωτα, απογοήτευση, αποτροπιασμό και φρίκη. Αποδέκτης της γλαφυρής και συνάμα ζωντανής αυτής αφήγησης είναι ο εγγονός της.

  Το χρονοδιάγραμμα της ζωής της μικρής προσφυγοπούλας Ευανθίας, μετά την μικρασιατική καταστροφή, ξετυλίγει ο συγγραφέας Στάθης Τσατσαλάκης στο πρωτόλειο μυθιστόρημά του με τίτλο ΕΥΑΝΘΙΑ Μαύρος Σεπτέμβρης των εκδόσεων Πνοή.

  Το νήμα μιας ήρεμης και γεμάτη από βεγγέρες και σεργιάνια ζωής, της μικρής Ευανθίας, κόβεται με άγριο και σκληρό τρόπο, απ΄όσα αποτρόπαια εξελίσσονται, έως ότου, μία πλούσια Ιταλίδα, η Φραντζέσκα την σώζει, την περιθάλπει και την μεταφέρει στην Φλωρεντία της Ιταλίας, όπου γεύεται απρόσμενα μία πλούσια και παραμυθένια ζωή. Ζει μέσα στις ανέσεις και στον πλούτο, σε ένα περιβάλλον εντελώς προστατευμένο. Έρχεται σ΄επαφή και γνωρίζεται με σημαντικές προσωπικότητες της εποχής του Μεσοπολέμου, όπως ο Μουσολίνι, ο Πικάσο, ο Γκράσι, παλιός φίλος του εκλιπόντος πατέρα της Φραντζέσκα. Γνωρίζει πρώιμα τον πρώτο της έρωτα, ταξιδεύει πολύ εμπλουτίζοντας τις γνώσεις της, μορφώνεται, σπουδάζει.

  Μία απρόσμενη συνάντηση όμως θα την κάνει να επιστρέψει πάλι στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Νάξο. Η ζωή της φέρνει τα πάνω κάτω, το όνειρό της να γίνει νοσοκόμα θα ναυαγήσει. Καταπιάνεται με την σηροτροφία. Ερωτεύεται για δεύτερη φορά, το νεαρό γλύπτη Βίλχελμ. Και πάλι η μοίρα θα είναι αυστηρή μαζί της, αφού δεν της επιτρέπει ν΄ακολουθήσει τον δρόμο της καρδιάς της, καθώς θα βρεθεί παντρεμένη μ΄ένα καπετάνιο του νησιού υπομένοντας στωικά την αποκρουστική και μοχθηρή συμπεριφορά της σκληρής πεθεράς της.

Όλη μου η ζωή ήταν ένα άσχημο παιχνίδι της μοίρας και του πατέρα. Φαίνεται πως το πεπρωμένο είχε σουφρώσει τα χείλια σαν μουρμούριζε το όνομά μου.

  Οι σαρωτικές αλλαγές της ζωής, της νεαρής πλέον Ευανθίας έχουν όπως είναι αναμενόμενο, αντίκτυπο στον συναισθηματικό κόσμο του αναγνώστη, αλλάζοντας άρδην την συναισθηματική του κλίμακα. Συναισθήματα θυμού, πόνου, οργής και φόβου παίρνουν πλέον την σκυτάλη, προκαλώντας έντονες δονήσεις αντιφατικών συναισθημάτων.

  Με χαραγμένα τα σημάδια της αγωνίας στο πρόσωπό της, σχετικά με την έκβαση της πορείας της στην ζωή, η νεαρή Ευανθία παίρνει την απόφαση να ταξιδέψει ως το Μόναχο της Γερμανίας, προς αναζήτηση του αγαπημένου της, Βίλχελμ.

  Το πολιτικό τοπίο έχει αλλάξει άρδην. Ο εσωτερικός πολιτικός αναβρασμός που επικρατούσε και λόγω της οικονομικής κρίσης και ανεργίας, αλλά και γενικότερα λόγω της αγανάκτησης του κόσμου, ευνόησε τον Γερμανό δικτάτορα Χίτλερ ν΄ αναρριχηθεί, παίρνοντας τα ηνία της εξουσίας, εξυπηρετώντας τα παρανοϊκά του πλάνα.

  Λόγω της  προσωπικής της γνωριμία με τον Χίτλερ, αλλά και με όσους στελέχωσαν ως υποχείρια τη ναζιστική προπαγάνδα, η Ευανθία καταφέρνει να διεισδύσει σε γραφειοκρατική θέση στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εκεί, θα πάρει μία πρώτη γεύση των ναζιστικών φρικαλεοτήτων και θα βιώσει από κοντά τον αποτροπιασμό, με τα ιατρικά πειράματα που πραγματοποιούνταν στα στρατόπεδα.

  Στο Μόναχο, όπου διαμένει, θα ερωτευτεί για τρίτη φορά το νεαρό Πολωνό στρατιώτη, Γιαν.

  Ένα βιβλίο με διάσπαρτες αναφορές σε ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα που επηρέασαν τον ρου της ιστορίας. Ένα βιβλίο με «συμβάντα» και σταθμούς που βρίσκονται πάντα σε μια συνεχή αλληλεπίδραση με τον άνθρωπο, είτε μιλάμε για την σπουδαιότητά τους και την πρόοδο που επέφεραν, είτε μιλάμε για τις βαρβαρότητες των πολέμων, που οδηγούν στον εξευτελισμό της ανθρώπινης υπόστασης.

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΔΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ

 

 

Αποκλειστική Συνέντευξη της γνωστής συγγραφέως ΛΕΤΙΣΙΑ ΚΟΛΟΜΠΑΝΙ στη Γιούλη Τσακάλου - Ελεύθερος Τύπος για το βιβλίο «Ο χαρταετός»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ - Συνέντευξη της ΛΕΤΙΣΙΑ ΚΟΛΟΜΠΑΝΙ στη ΓΙΟΥΛΗ ΤΣΑΚΑΛΟΥ – Ελεύθερος τύπος 18/5/2024

Βιβλίο : «Ο χαρταετός» – εκδόσεις Πατάκη

+++

Η χαρισματική και ταλαντούχα συγγραφέας Λετίσια Κολομπανί επανέρχεται με το νέο της βιβλίο «Ο χαρταετός» και ξαναπιάνει το νήμα της "Πλεξούδας" σ᾽ ένα βιβλίο συγκινητικό, βαθύ και οραματικό.

Μας διδάσκει ότι δεν πρέπει να θεωρούμε την όποια  ευμάρεια ζούμε ως δεδομένη, αλλά μάλλον ως μεγάλη ευτυχία.  Και ότι «Η εκπαίδευση δεν είναι προετοιμασία για τη ζωή: η εκπαίδευση είναι η ίδια η ζωή».

 

+++

1-Μετά από την θριαμβευτική  πορεία  των βιβλίων σας «Η πλεξούδα”  και «Οι θριαμβεύτριες». Ποια η ανάγκη της συγγραφής του νέου σας βιβλίου με τον  τίτλο «Ο χαρταετός»; Υπάρχει κάποια ιστορία πίσω από την… ιστορία;

Δεν ήταν στις προθέσεις μου να γράψω ξανά για την Ινδία. Ωστόσο, το γράμμα ενός αναγνώστη, σταλμένο λίγο μετά την έκδοση της Πλεξούδας, στάθηκε η έμπνευση γι’ αυτό το βιβλίο. Αυτός ο Γάλλος συνταξιούχος εκπαιδευτικός πήγε στην Ινδία, στο Ραζαστάν, να ιδρύσει ένα σχολείο για τα παιδιά ενός χωριού Ανέγγιχτων. Όταν διάβασε την «Πλεξούδα» μού έγραψε για να μ’ ευχαριστήσει που μίλησα γι’ αυτήν την άγνωστη  κοινότητα και μου έστειλε μια φωτογραφία με τρία κοριτσάκια  στην αυλή του σχολείου μ’ ένα αντίτυπο της «Πλεξούδας» στα χέρια. Αυτή η φωτογραφία με άγγιξε βαθιά. Στο τέλος της επιστολής, ο Ζακ με καλούσε να επισκεφθώ το σχολείο τους. Οι συναντήσεις που έκανα εκεί ήταν πραγματικά  αξέχαστες. Έζησα  δυνατές στιγμές, και όταν επέστρεψα, είχα ήδη κυριευθεί από τη βεβαιότητα ότι έπρεπε να γράψω ένα βιβλίο για αυτό. Έτσι γεννήθηκε ο «Χαραετός».

 

2-Πώς προέκυψε ο τίτλος του βιβλίου; Και πώς αποτελεί «ομπρέλα» για το περιεχόμενό του;

Η Ζυλιέτ Ζοστ, η εκδότριά μου ήταν που μου πρότεινε να βάλουμε τον τίτλο αυτόν. Ο δικός μου αρχικός τίτλος ήταν «Το Σχολείο της Ελπίδας», αλλά απέπνεε διδακτισμό και ήταν υπερβολικά απλοϊκός.  Μου αρέσει η ιδέα της ανύψωσης, του πετάγματος του χαρταετού, που φυσικά συμβολίζει κατά κάποιον τρόπο  την  παιδική ηλικία, το όνειρο, τη φιλοδοξία για κάτι ανώτερο, πιο όμορφο, καλύτερο.

3-Πόσο καιρό κράτησε η έρευνα ωστε να μπορέσετε να έχετε μία πλήρη εικόνα και να   καταφέρετε να αφουγκραστείτε τις ιδιαιτερότητες και  τις ανάγκες της ηρωίδας σας μέσα απο τις σκουριασμένες  αντιλήψεις και προκαταλήψεις σε μια χώρα όπως η Ινδία;

Πηγαίνω στην Ινδία σχεδόν κάθε χρόνο, έχω οργώσει κυριολεκτικά τη χώρα και έχω συναντήσει πολλούς ανθρώπους σε απάτητες κοινότητες στο πουθενά, όπως αυτή των Μπιλ  στο Ρατζαστάν, αυτή των Ντομ (αυτών που είναι υπεύθυνοι για την καύση των νεκρών), ή ακόμα τις αγροτικές κοινότητες του Ουτάρ Πραντές. Άκουγα τους ανθρώπους εκεί να μου λένε την ιστορία τους ο καθένας, να μου μιλούν για τις συνθήκες διαβίωσής τους. Ο κύριος πρωταγωνιστής του «Χαρταετού» είναι μια γυναίκα της Δύσης, μια Γαλλίδα σαν εμένα, που βρίσκεται στην καρδιά αυτής της ινδικής κοινωνίας που είναι τόσο, μα τόσο διαφορετική, από τη δική μας. Φυσικά η ηρωίδα έχει τις προκαταλήψεις της, αλλά πολύ γρήγορα τις ξεπερνάει. Θα πρέπει πλέον να προσαρμοστεί με τα εκεί δεδομένα, να επανεφεύρει τον ίδιο τον εαυτό της, όπως ακριβώς  κάνω κι εγώ όταν επισκέπτομαι την Ινδία. Κάθε ταξίδι μου εκεί είναι πάντα μια δυνατή εμπειρία, συχνά δύσκολη  αλλά απίστευτα συγκινητική. Τίποτε δεν είναι ποτέ όπως το περιμένει κανείς. Όλα εκεί είναι έντονα, μοναδικά. Είναι μια χώρα που με άλλαξε βαθιά, όπως αλλάζει και τη Λένα στην ιστορία.

 

4-Τι είναι αυτό που σας συνάρπασε περισσότερο στην ιστορία της Λαλίτα και στο ταξίδι της από τον φόβο στην αυτοπραγμάτωση και στην εξέλιξή της;

Τα παιδιά που συναντώ στην Ινδία με συγκινούν βαθιά. Όπως η Λαλίτα, όλα κουβαλούν μέσα τους την ορμή και την ελπίδα της παιδικής ηλικίας. Όπως είπε ο Ζακ Πρεβέρ, ο μεγάλος Γάλλος ποιητής, «τα παιδιά έχουν τα πάντα, εκτός από αυτά που τους στερούν». Το να τους στερείς την εκπαίδευση, την παιδεία,  ισοδυναμεί με στέρηση της ίδια της ελευθερίας και του μέλλοντος αυτού καθαυτού. Αυτό είναι λίαν αποκαρδιωτικό και εντελώς απαράδεκτο. Γνώρισα υπέροχα παιδιά στην Ινδία, θαρραλέα, έξυπνα, ταλαντούχα, που μου έδωσαν έμπνευση.

Στα γυρίσματα της ταινίας «La Tresse» που ετοίμασα το σενάριο για τον κινηματογράφο, οργάνωσα ένα κάστινγκ σε διάφορες περιοχές για να βρω ένα κορίτσι για τον ρόλο της Λαλίτα. Τελικά βρήκα ένα δεκάχρονο κορίτσι, ένα πλάσμα σχεδόν πρωτόγονο, που δεν ήξερε ούτε να διαβάζει, ούτε να γράφει, που ζητιάνευε  για λίγο φαγητό και κοιμόταν σε ένα πεζοδρόμιο στο Δελχί. Μου αποκαλύφθηκε ένα απίστευτο ταλέντο στη διάρκεια των οντισιόν που κάναμε. Από τότε που αρχίσαμε τα γυρίσματα, το κορίτσι αυτό ζει πια σε ένα σπίτι που προορίζεται για παιδιά του δρόμου και μπόρεσε να πάει και στο σχολείο. Τώρα ξέρει να διαβάζει και να γράφει θαυμάσια, δείχνει μεγάλη δίψα για μάθηση, κι έχει επιτέλους ένα μέλλον μπροστά της! Από όλα όσα έχω κάνει στη ζωή μου, αυτό είναι που με κάνει πιο υπερήφανη – αλλά φυσικά, δεν είναι παρά μια σταγόνα στον ωκεανό, γιατί σκέφτομαι όλα τα άλλα παιδιά που δεν είχαν μια τέτοια τύχη, που δεν θα πάνε ποτέ στο σχολείο.

5-Η λογοτεχνία είναι αντίδοτο στη βία και στην πατριαρχική δομή της κοινωνίας; Είναι ικανή να ανοίξει τα μυαλά;

Πιστεύω ότι τα λόγια είναι ισχυρά και έχουν δύναμη. Φυσικά, είναι απατηλό να πιστεύουμε ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο μέσα από τα βιβλία, αλλά νομίζω ότι το διάβασμα μπορεί να ανοίξει το πνεύμα, και μερικές φορές τα βιβλία μπορεί και να μας εμπνεύσουν να αναλάβουμε δράση. Κάποιες αναγνώσεις μάλιστα, μπορούν να αλλάξουν μια ζωή. Σκέφτομαι συχνά εκείνο το παραμύθι για  το μικρό κολιμπρί που προσπαθεί, με τις μικροσκοπικές σταγόνες νερού που κρατάει στο ράμφος του, να σβήσει μια φωτιά. Δεν έχει την ψευδαίσθηση ότι θα τα καταφέρει, αλλά καταβάλλει τη δική του προσπάθεια, έστω πενιχρή. Κάθε χειρονομία μετράει, μεγάλη ή μικρή, είμαι απόλυτα πεπεισμένη γι᾽αυτό.

 

6-Ποια ηχηρά μηνύματα θέλετε να εισπράξει ο αναγνώστης σας μέσα από αυτό το συγκινητικό μα συνάμα τόσο  ρεαλιστικό  βιβλίο;

Έγραψα αυτό το βιβλίο ως έναν φόρο τιμής στην εκπαίδευση. Η μητέρα μου είναι δασκάλα και εγώ μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον εκπαιδευτικών. Τρέφω βαθύ σεβασμό για το έργο που επιτελούν οι εκπαιδευτικοί και που είναι θεμελιώδης στις κοινωνίες μας. Σήμερα ανησυχώ εξαιρετικά για τις πολυάριθμες απειλές και τις επιθέσεις που γίνονται εναντίον εκπαιδευτικών στη χώρα μου, τη Γαλλία. Δεν τους σεβόμαστε πλέον και κινδυνεύουν. Τι συμβαίνει σε μια κοινωνία της οποίας η εκπαίδευση απειλείται κατ᾽αυτόν τον τρόπο; Λησμονήσαμε, άραγε, ότι η εκπαίδευση είναι μια ευκαιρία, ένας θησαυρός που πρέπει να τον διαφυλάξουμε πάση θυσία; Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό να το τονίσω αυτό και να το επαναλάβω, μέσα από αυτήν την ιστορία.

 

7-Γιατί η Λένα φεύγοντας από την Ινδία νιώθει ότι δεν βρήκε πουθενά την θέση της; Τελικά η ζωή μας εξαρτάται από τις επιλογές που κάνουμε ή υπακούμε στη μοίρα, έχοντας την αυταπάτη πως εμείς ορίζουμε τις στιγμές που ζούμε;

Θεωρώ ότι η ζωή μας διαμορφώνεται από τις επιλογές που εμείς οι ίδιοι κάνουμε. Πιστεύω στη δουλειά, στην προσπάθεια, στην υπομονή, στην καλοσύνη. Η Λένα είναι παγιδευμένη ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς, ανάμεσα σε δύο κοινωνίες. Βρήκε τελικά τη θέση της στην κοινωνία ως δασκάλα, αλλά η τραγωδία που βίωσε στη συνέχεια την κάνει να αμφιταλαντεύεται. Οι περιστάσεις θα την ωθήσουν να ανακαλύψει ξανά τον εαυτό της. Θα αποδειχθεί ωστόσο ανθεκτική. Βοηθώντας τους άλλους, θα σώσει τον εαυτό της. Σημασία δεν έχει τόσο η τραγωδία που της συμβαίνει, αλλά πὠς θα την αντιμετωπίσει, πώς θα τη μεταμορφώσει σε κάτι θετικό. Είμαι εμμονική με την έννοια της ανθεκτικότητας, η οποία  είναι μια ιδιότητα που την διερευνώ σε κάθε χαρακτήρα του βιβλίου μου, σε αυτό το μυθιστόρημα, αλλά και στους ανθρώπους γύρω μου.

 

8-Πού στεκόμαστε ως γυναίκες και ως πολίτες του κόσμου τον 21ο αιώνα; 

Για τις γυναίκες ο δρόμος είναι ακόμη πολύ μακρύς. Έχουν ακόμη  μια μεγάλη διαδρομή να διανύσουν.  Σε όλες τις χώρες του κόσμου, χωρίς καμία εξαίρεση, οι γυναίκες εξακολουθούν να υφίστανται διακρίσεις, ανισότητα, σωματική, σεξουαλική, λεκτική, κοινωνική, νομική βία... Η λίστα είναι εξαιρετικά μακριά και όλα τα βιβλία του κόσμου δεν θα ήταν αρκετά για να την καταγγείλλουν και να την στηλιτεύσουν. Θα συνεχίσω όμως, μέσω της γραφής, να καταγγέλλω αυτές τις αδικίες και να ελπίζω σε έναν καλύτερο κόσμο, για τη γενιά των κοριτσιών μας και για  όλες τις γενιές κοριτσιών που θα τη  διαδεχθούν. Σαν ένα μικρό κολιμπρί που συνεχίζει να κουβαλάει στο ράμφος του τη σωτήρια  σταγόνα του νερού. Θέλω να ολοκληρώσω με αυτή τη φράση του Stendhal:

«Η αποδοχή των γυναικών στην τέλεια ισότητα θα ήταν το πιο σίγουρο σημάδι του πολιτισμού και θα διπλασίαζε τις διανοητικές δυνάμεις της ανθρώπινης φυλής».

Θέλω να συνεχίσω να μάχομαι ώστε αυτή η ισότητα γίνει κάποτε πραγματικότητα.

 

 Γιούλη Τσακάλου

Ελεύθερος τύπος

 

Συνέντευξη του γνωστού Τούρκου συγγραφέα ΑΧΜΕΤ ΟΥΜΙΤ στη Γιούλη Τσακάλου στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής για το βιβλίο «Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΧΑΜΕΝΩΝ ΘΕΩΝ»

Συνέντευξη του συγγραφέα Αχμέτ Ουμίτ στη Γιούλη Τσακάλου – Ελεύθερος τύπος της Κυριακής 19/5/24

Βιβλίο : Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΧΑΜΕΝΩΝ ΘΕΩΝ – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗΣ

+++

 

«Η χώρα των χαμένων θεών» είναι ένα συναρπαστικό μυθιστόρημά από τον μεγάλο σύγχρονο Τούρκο συγγραφέα  Αχμέτ Ουμίτ, που συνδυάζει αριστοτεχνικά την αστυνομική πλοκή µε την αρχαιολογία και τη μυθολογία, ένα βιβλίο για την αμετάβλητη φύση του εγκλήματος ανά τους αιώνες και τους πολιτισμούς. 

 

1 Τα τελευταία χρόνια η αστυνομική λογοτεχνία παρουσιάζει μια ιδιαίτερη δυναμική, με την εμφάνιση νέων συγγραφέων, διαφορετικών υφολογικών προσεγγίσεων, και με τη διεύρυνση των θεματικών της πεδίων. Πώς βλέπετε εσείς αυτή την άνθιση της αστυνομικής λογοτεχνίας και τι σας απασχολεί προσωπικά ως συγγραφέα;

Το αστυνομικό μυθιστόρημα προσαρμόζεται γρήγορα σε διαφορετικές συνθήκες, επιβιώνει σε κάθε κατάσταση και συνεχίζει να τρέφεται από όλους τους τομείς της ζωής. Ταυτόχρονα, είναι ένα είδος που εκπληρώνει αυτό που περιμένει ο κόσμος από τη λογοτεχνία. Αυτό το είδος, που δεν θεωρούνταν ευγενής λογοτεχνία στο παρελθόν, έχει πάρει τη θέση του φιλοσοφικού μυθιστορήματος, του κριτικού μυθιστορήματος και του ρεαλιστικού μυθιστορήματος. Επειδή η πλοκή του αστυνομικού μυθιστορήματος δεν περιστρέφεται πλέον αποκλειστικά γύρω από το ερώτημα ποιος είναι ο δολοφόνος. Το θέμα του διαμορφώνεται πλέον γύρω από το ερώτημα ποιος είναι άνθρωπος. Είναι το καταλληλότερο λογοτεχνικό πεδίο για να εκφράσει τόσο την κριτική του κοινωνικού συστήματος, την κριτική των ανθρώπων όσο και την περίπλοκη δομή της ανθρώπινης ψυχής. Επιπλέον, ενώ εκπληρώνει αυτή τη λειτουργία, κάνει τον αναγνώστη να βιώνει σασπένς και φόβο, του επιτρέπει να ασκήσει τη νοημοσύνη του, προσθέτει με άλλα λόγια έναν μοναδικό ενθουσιασμό στη ζωή μας που έχει χάσει τον ενθουσιασμό της. Για το λόγο αυτό, τραβάει όλο και περισσότερο την προσοχή σε όλο τον κόσμο.

 

2 Παρουσιάζοντας µια σειρά φόνων που συνδέονται µε ένα από τα πιο εµβληµατικά µνηµεία του Μουσείου της Περγάµου, στη Χώρα των χαμένων θεών καταφέρνετε και συνδυάζετε το έγκλημα με την ιστορία, την αρχαιολογία και την μυθολογία. Παρελθόν και παρόν συναντιούνται με τρόπους που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί. Τι σηματοδοτεί για εσάς αυτή η επιλογή;

Δεν είναι δυνατόν να συλλάβουμε το παρόν χωρίς να κατανοήσουμε το παρελθόν. Δεν το λέω μόνο με την έννοια της κοινωνικής ιστορίας. Αυτή είναι μια έγκυρη πρόταση και για μεμονωμένα άτομα.

Οι άνθρωποι που γνωρίζουν την προσωπική τους ιστορία μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους, γιατί η διαδικασία που ονομάζουμε παρελθόν συνεχίζεται στην πραγματικότητα στη ζωή μας σήμερα. Ωστόσο, αυτό δύσκολα το συνειδητοποιούμε στην καθημερινότητά μας. Γι' αυτό μου αρέσει να εντοπίζω τα ίχνη του παρελθόντος στα μυθιστορήματά μου. Είμαι γοητευμένος από τον αντίκτυπο αυτού που συνέβη πριν από χιλιάδες χρόνια στο παρόν. Μου αρέσει πάρα πολύ να κάνω τέτοιες μυθοπλασίες και να γράφω τέτοια μυθιστορήματα. Είμαι ένα είδος ταξιδιώτη στο χρόνο. Με άλλα λόγια,

Ξεφορτώνομαι τον χρόνο και τον χώρο μέσα στον οποίο με φυλακίζει η πραγματικότητα.

Μια εντελώς διαφορετική περιοχή ελευθερίας ανοίγεται μπροστά μου. Αν οι αναγνώστες μου βιώσουν το ίδιο συναίσθημα, τότε θεωρώ τον εαυτό μου επιτυχημένο. Γιατί ένας συγγραφέας είναι μάγος όσο και άνθρωπος των γραμμάτων...

 

3 Παράλληλα με τη βασική ιστορία,  στη Χώρα των χαμένων θεών  παρακολουθούμε και μια επαναδιήγηση κομβικών γεγονότων της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Τι είναι αυτό που σας γοητεύει στους αρχαίους ελληνικούς μύθους;

Όταν λέμε μεσογειακός πολιτισμός, ο Αρχαίος Ελληνικός Διαφωτισμός έχει καθοριστική επιρροή.

Γεννήθηκα στο Γκαζιαντέπ, μια πόλη της Νοτιοανατολικής Ανατολίας, και ακόμη και εκεί υπήρχαν ναοί και μνημεία που χτίστηκαν στο όνομα του Δία, του Απόλλωνα και του Ηρακλή.

Φυσικά η Ανατολία έχει πολυπολιτισμική ιστορία, είναι μια γη που υπήρξε η πατρίδα πολλών πολιτισμών όπως οι Χετταίοι, η Αρχαία Ελλάδα, η Ρώμη, η Ανατολική Ρώμη, οι Σελτζούκοι και οι Οθωμανοί. Αλλά αυτοί οι πολιτισμοί έχουν επηρεάσει βαθιά ο ένας τον άλλον. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός έχει πολύ σημαντικό μερίδιο σε αυτή την επιρροή. Νομίζω ότι είναι αδύνατο να κατανοήσουμε τις σημερινές θρησκείες χωρίς να κατανοήσουμε την αρχαία Ελλάδα με τη μυθολογία και τη φιλοσοφία της. Για παράδειγμα, ακόμη και ο μύθος της ζωής που ξεκινά από τον θηλυκό θεό Γαία, τη Μητέρα Γη, και στη συνέχεια οι αρσενικοί θεοί που παίρνουν την εξουσία ρίχνει φως στη σημερινή αντίφαση ανθρώπου-φύσης και την καταπίεση των γυναικών. Είναι πολύ συναρπαστικό ότι αυτά τα συστήματα σκέψης πριν από χιλιάδες χρόνια εξακολουθούν να είναι αποτελεσματικά σήμερα. Το γεγονός ότι οι θεοί στον Όλυμπο έχουν τις ιδιότητες του καλού και του κακού, θετικές και αρνητικές ιδιότητες από εμάς τους ανθρώπους είναι ένα μάθημα ζωής από μόνο του. Ούτε η θρησκεία ούτε η φιλοσοφία μπορούν να μαθευτούν χωρίς να κατανοήσουμε τις μυθολογίες.

 

4 Επιλέξατε το Βερολίνο και όχι το γνώριμο τοπίο της Κωνσταντινούπολης ως χώρο δράσης της ιστορίας σας αυτή τη φορά.  Η  συγκεκριμένη αλλαγή εξυπηρετεί ώστε να κάνετε αναφορές στα σύγχρονα προβλήματα της Γερμανίας, όπως την ένταξη στην κοινωνία των Τούρκων μεταναστών και την άνοδο των νεοναζί, μεταξύ άλλων;

Ζω στην Τουρκία, αλλά μου αρέσει να γράφω για διαφορετικές χώρες και πόλεις. Είχα γράψει στο παρελθόν για τη Μόσχα στο μυθιστόρημά μου Το άρωμα του χιονιού. Αυτή τη φορά, επέλεξα να γράψω για την πρωτεύουσα της Γερμανίας γιατί ο Βωμός της Περγάμου μεταφέρθηκε από την Ανατολία στο Βερολίνο. Για αυτό, έζησα λίγο στο Βερολίνο, προσπάθησα να γνωρίσω τον πολιτισμό των Γερμανών και έκανα και μια ακαδημαϊκή μελέτη για την ελληνική μυθολογία. Ο κύριος στόχος μου ήταν να μιλήσω για τον Βωμό του Δία, που είναι τώρα το όγδοο θαύμα του κόσμου. Στην πραγματικότητα, ήταν από μόνο του αντίφαση ότι ο Βωμός της Περγάμου μεταφέρθηκε από την Πέργαμο, όπου χτίστηκε, στο Βερολίνο, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, και εκτέθηκε εκεί. Όπως οι ζωφόροι και τα γλυπτά του Παρθενώνα στην Αθήνα εκτέθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο με το όνομα Elgen Marbles. Ήθελα να εξηγήσω αυτό το παράξενο σε όλες τις πτυχές του, γιατί ο Βωμός της Περγάμου, όπως και οι ζωφόροι του Παρθενώνα, είναι η κοινή πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας και πρέπει να εκτίθεται εκεί που βρίσκονται.

 

Φυσικά, δεν σπούδασα αρχαιολογία, αλλά έγραψα δύο έργα για την αρχαιολογία των Χετταίων, το Πατάσαν και το Βραχιόλι του Νινάτα, και λόγω αυτών των έργων, το Τουρκικό Ινστιτούτο Αρχαιότητας με δέχτηκε ως αρχαιολόγο. Μετά το «Η χώρα των χαμένων Θεών»  και το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο με δέχτηκε και ως αρχαιολόγο. Είναι θαυμάσιο το συναίσθημα να είσαι άξιος αυτού του επαίνου από τους επιστήμονες ως λογοτεχνικός συγγραφέας.

 

5 H ηρωίδα σας, αστυνομικίνα τουρκικής καταγωγής Γιλντίζ Καράσου,   κόρη οικογένειας αριστερών ακτιβιστών, πώς προέκυψε; Η επιλογή μιας γυναίκας ντετέκτιβ στη θέση του κεντρικού ήρωα θεωρείτε ότι αποτελεί έναν από τους βασικούς νεωτερισμούς της σύγχρονης αστυνομικής λογοτεχνίας;

Πιστεύω ότι η εποχή μας είναι η εποχή της αφύπνισης των γυναικών. Όπως στο μυθιστόρημά μου, η Μητέρα μας Θεά Γαία πολέμησε ενάντια στους θεούς για να μη χάσει τη δύναμή της από τον Δία, σήμερα οι κόρες της παλεύουν ενάντια στην ανδροκρατούμενη κοινωνία. Πάντα έβρισκα το θύμα πιο κοντά μου. Σε άλλα μυθιστορήματά μου, έχω υπερασπιστεί τις μειονότητες, τους ομοφυλόφιλους, τους φτωχούς και τις γυναίκες. Στη Χώρα των Χαμένων Θεών, δημιούργησα τη Γιλντίζ Καράσου τόσο ως κόρη μιας οικογένειας μεταναστών όσο και ως γυναίκα στο γερμανικό αστυνομικό σώμα. Το ότι ο πατέρας της ήταν αριστερός έχει χίλιες έννοιες. Αυτό είναι συνέπεια του κριτικού χαρακτηρισμού του αστυνομικού μυθιστορήματος σήμερα ή της κατανόησής μου για τη λογοτεχνία. Γιατί ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να ασκήσεις κριτική σε μια κοινωνία είναι να περιγράψεις τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν σε αυτήν την κοινωνία. Το έγκλημα είναι σαν το DNA μιας κοινωνίας. Όταν μιλάς για το έγκλημα, μιλάς επίσης για την κοινωνικοοικονομική δομή, τη λειτουργία της δημοκρατίας, το κράτος, την ηθική, τη θρησκευτική δομή και την κοινωνική ψυχολογία σε αυτήν την κοινωνία.

 

6  Η αρχετυπική μάχη Καλού-Κακού με ποιο τρόπο αποτυπώνεται στα βιβλία σας και, ιδιαίτερα, Στη χώρα των χαμένων θεών; Μπορούμε, σ’ έναν βαθμό, να μιλάμε για την αμετάβλητη φύση του εγκλήματος ανά τους αιώνες και τους πολιτισμούς;

Για χιλιετίες, οι θρησκείες, οι ιδεολογίες και οι επιστημονικές μελέτες υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι είναι το πιο έξυπνο, ηθικό και δημιουργικό είδος στη γη. Ωστόσο, αυτή η αρχαία άποψη δεν αντικατοπτρίζει την αλήθεια. Ο άνθρωπος δεν είναι καλό ον, ούτε κακός, αλλά είναι ένα πλάσμα επιρρεπές στο κακό. Ο κύριος σκοπός του είναι να υπάρχει, και κάνει ό,τι περνά από το χέρι του για να το κάνει. Σκοτώνει, εκμεταλλεύεται, καταστρέφει, εκμηδενίζει. Ταυτόχρονα όμως κρατάει ζωντανό, μοιράζεται απλόχερα, φτιάχνει, δημιουργεί. Ο άνθρωπος είναι ένα τέτοιο πλάσμα. Αν ικανοποιήσει όλες τις ανάγκες του, δεν είναι καλός άνθρωπος, αλλά αν μεγαλώσει σε μια ειρηνική κουλτούρα, εάν λάβει μια εκπαίδευση που σέβεται τη φύση, τα άλλα έμβια όντα και τους συνανθρώπους του, μπορεί να γίνει καλύτερο είδος. Με άλλα λόγια, το κακό δεν είναι έξω, είναι άμεσα μέσα μας, είναι σημαντικό συστατικό της ψυχής μας. Επομένως, δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν άνθρωποι χωρίς έγκλημα. Αλλά όπως είπα παραπάνω, οι εκπληρωμένες ανάγκες, η σωστή κουλτούρα, μια ειρηνική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση μπορούν να αποτρέψουν την καταστροφικότητα του εγκλήματος. Αλλά για όλα αυτά, πρέπει να σταματήσουμε να βλέπουμε τον άνθρωπο ως το καλύτερο, πιο όμορφο, πιο αλτρουιστικό, πιο δημιουργικό, πιο ηθικό πλάσμα στη γη. Είναι καιρός να μπει ένα τέλος σε αυτό το ψέμα. Γιατί αν δεν υπάρχει σωστή διάγνωση, δεν υπάρχει σωστή θεραπεία.

 Γιούλη Τσακάλου

Ελέυθερος τύπος