Ο Παναγιώτης Χανός μιλάει στη Γιούλη Τσακάλου στον φιλόξενο χώρο του Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής για το βραβευμένο (από την Εθνική Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και τον Πολιτιστικό Οργανισμό “Culture4all”) ιστορικό του μυθιστόρημα “Ερωτευμένος Καίσαρ»
1.Το βιβλίο σας «Ερωτευμένος Καίσαρ» των εκδόσεων «24γράμματα» κάτω από ποιες συγκυρίες δημιουργήθηκε;
Κατ’ αρχήν θέλω να σας ευχαριστήσω για την ευαισθησία σας και για την ευκαιρία που μου δίνετε να επικοινωνήσω με τους αναγνώστες σας. Απαντώντας στο… δια ταύτα νομίζω ότι όπως κάθε δημιουργία, αλλά και κάθε δράση στη ζωή, έτσι κι αυτό το βιβλίο χρειαζόταν το… πλήρωμα του χρόνου του. Δεν εννοώ ασφαλώς το πόσος χρόνος χρειάστηκε για να το γράψω, αλλά το ποιες διεργασίες προηγήθηκαν για να οδηγηθώ στην απόφαση της γραφής του. Εν προκειμένω όταν αποφάσισα να ανταποκριθώ σε ένα κάλεσμα συγγραφέων από την Εθνική Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και τον Πολιτιστικό Οργανισμό Culture4all (που εδράζεται στη Λέσβο) έβαλα ένα διπλό προσωπικό στοίχημα και με μεγάλη μου χαρά το κέρδισα. Έγραψα ένα μυθιστόρημα περίπου 600 σελίδων μέσα σε τρεις μήνες και κατάφερα να το δω με τα… μάτια των άλλων. Η σημαντική διάκριση που πήρε το βιβλίο μου ήταν η αφορμή και η αιτία για την έκδοση του.
2.Η ιστορία του βιβλίου είναι μια αναδρομή στο παρελθόν και εκτυλίσσεται παράλληλα σε δύο επίπεδα του χρόνου. Στη σύγχρονη Ελλάδα με φόντο το δράμα των προσφύγων στη Λέσβο και τον πόλεμο των κατασκόπων στις δύο πλευρές του Αιγαίου, αλλά και στο παρελθόν, το 1453, στην πολιορκημένη από τους Οθωμανούς, Κωνσταντινούπολη. Οι ανατροπές και περιπέτειες εμφανίζονται στην πορεία η μια μετά την άλλη.. τι εννοείτε όταν αναφέρεστε στα μικρά και τα ασήμαντα «αν» που γράφουν ιστορία;
Πιστεύω ότι τα μικρά και ασήμαντα «αν», εντέλει δεν είναι ούτε τόσο μικρά, ούτε τόσο ασήμαντα όσο (θέλουμε να) νομίζουμε. Στην πραγματικότητα μέσα στην αθόρυβη ασημαντότητά τους, στη φαινομενική τους αθωότητά, σφυρηλατούν τις μεγάλες ιστορικές αποφάσεις, κατασκευάζουν τους μεγάλους πρωταγωνιστές, δημιουργούν τους λαμπρούς και τους σκοτεινούς ήρωες της Ιστορίας. Αυτά τα μικρά και ασήμαντα «αν» είναι οι συνωμότες της καθημερινότητας, αυτά πλάθουν την πραγματικότητα, τον κόσμο που μας περιβάλει, δημιουργούν ή καταστρέφουν τους χαρακτήρες μας και έχουν σχεδόν πάντοτε διπολική μορφή. Η μία τους εκδοχή (η ρεαλιστική) περιγράφεται από τους Ιστορικούς, η άλλη (η εναλλακτική) από τους μυθιστοριογράφους.
3.Η αρχαιολόγος Ντόροθι Γλαυκία και ο ιδιοφυής βυζαντινολόγος Έρασμος Βιεννέζης βάλλονται από κάθε είδους καταστάσεις, είτε στο στενό περιβάλλον είτε στο κοινωνικό είτε στο φιλικό. Σ’ αυτά τα μέτρα εξόντωσης της πνευματικής τους ισορροπίας, ποια θα πρέπει να είναι τα αντίμετρα;
Δεν υπάρχει μυστική φόρμουλα, ούτε αντίδοτο για να αντιμετωπίσουν το αλλόκοτο, που είναι εντέλει παράγωγο της ίδιας της ζωής. Ο καθένας τους το αντιμετωπίζει με τον τρόπο του. Η Ντόροθι, ένα εκπληκτικό θηλυκό καταδικασμένο να ανθίσει μέσα σε ένα κόσμο τοξικής αρρενωπότητας επιτίθεται με άγρια βία στον προσωπικό της δράκο και τον χαλά. Ο Έρασμος, ένας γοητευτικός μπον βιβέρ παλαιάς κοπής, χρησιμοποιεί το μυαλό του για να αποδομήσει τον εκτελεστή του πριν εκείνος πατήσει τη σκανδάλη του όπλου του.
4.Στον βαθύ πυρήνα της μυθιστορίας σας επιχειρείτε να δώσετε μια διαφορετική απάντηση στο ιστορικό ερώτημα που πλανάται στο μυαλό, στην καρδιά και στα χείλη όλων μας, για την κατάληξη του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Μπορείτε να την μοιραστείτε μαζί μας;
Για να είμαι ειλικρινής δεν επιχειρώ να δώσω καμία απάντηση, προσδοκώ απλώς παραθέτοντας ιστορικές πηγές και ευρήματα να αποκαλύψω το τέλος της Ιστορίας, να πυρπολήσω τον θρύλο του “μαρμαρωμένου βασιλιά”. Από πολλές απόψεις πρόκειται για ένα επικίνδυνο μυστικό που για να το καταλάβει κανείς θα πρέπει να διαβάσει το βιβλίο.
5.Πόσο δύσκολο είναι να πραγματεύεται ένας συγγραφέας περασμένα γεγονότα;
Δεν ξέρω για τους άλλους, για μένα είναι εύκολο. Ίσως γιατί παραδίδομαι στην έμπνευση και δεν μου αρέσει να χειραγωγώ τους ήρωες μου, ίσως γιατί έτσι μπορώ να αποδράσω από το σήμερα. Έγραψα αυτό το μυθιστόρημα, που αποτελεί τη λεπτομέρεια μιας ευρύτερης, ογκώδους μυθιστορίας, έχοντας στο μυαλό μου αυτό που σημειώνει ο Γκυστάβ Φλομπέρ στον πρόλογο του έπους της “Σαλαμπώ”, ότι η πένα του είχε στομώσει από όσα έβλεπε γύρω του, που του προξενούσαν θλίψη, φρίκη και συχνά αηδία…
6. Τι είναι εκείνο που θα θέλατε να κρατήσει στο μυαλό και την καρδιά του από τα βιβλία σας ο κάθε αναγνώστης;
Τον σεβασμό προς τη γενιά του, προς την παράδοση, την αγάπη για όλα όσα αξίζουν να αγαπηθούν. Αναφερόμενος στον “Ερωτευμένο Καίσαρα” νομίζω ότι πεντακόσια εβδομήντα χρόνια μετά την πτώση της Πόλης, έχουμε χρέος χωρίς φόβο, πάθος, προκατάληψη, πατριδολαγνεία, αλλά και μισελληνισμό να αγαπήσουμε αυτό που είμαστε. Να αναζητήσουμε τα μυστικά που μας περιμένουν, να τα βρούμε και να τα αποκαλύψουμε, επειδή μέσα από αυτά, μέσα από το μεσαιωνικό προγονικό μας παρελθόν, μπορούμε να βρούμε τη σύνδεση με το αρχαίο πνεύμα, να μάθουμε για το σήμερα, για εμάς, για τα ταλέντα, τα πάθη και τα λάθη μας, να τα αποκαλύψουμε και –γιατί όχι;– να τα «θεραπεύσουμε». Να περιορίσουμε όσα μας τυραννούν, μας βλάπτουν και μας πονάνε.
7.Η γραφή σε κάθε βιβλίο αποτελεί διέξοδο επικοινωνίας ή και όχημα μνήμης;
Όχημα μνήμης αναμφισβήτητα, αλλά και κολυμβήθρα εξιλέωσης για τον συγγραφέα. Από την άλλη η συγγραφή είναι περισσότερο ανάγκη αυτοέκφρασης νομίζω, παρά επικοινωνίας. Διαβάζοντας πρόσφατα μια συνέντευξη του Τζορτζ Μάρτιν (συγγραφέα του Game of Thrones) διαπίστωσα ότι μάλλον ανήκω στο είδος συγγραφέας “κηπουρός” (gardener) παρά συγγραφέας “αρχιτέκτων” (architect). Ίσως γιατί είμαι πιο… αναρχικός ή περισσότερο ελεύθερος. Μου αρέσει να σκαλίζω, να φυτεύω και να καλλιεργώ, παρά να σχεδιάζω, να υπολογίζω και να χτίζω.
8.Πιστεύετε οι ιππότες της Μόριας, της Λέσβου, της Ελλάδας, της Ειρήνης, του Δικαίου και ολόκληρου του κόσμου θα είναι εκεί όταν η Ιστορία το απαιτήσει, όταν χρειαστεί για να υπερασπιστούν την πατρίδα, τη δημοκρατία και το πατρογονικό τους παρελθόν;
Χα! Αυτά τα γράφει στο diastixo.gr ο Λέσβιος φίλος μου, διακεκριμένος συγγραφέας, Γιάννης Γιαννέλης-Θεοδοσιάδης στην κριτική του για το βιβλίο μου. Μπορεί και να είναι έτσι, όμως ειλικρινά δεν το ξέρω. Εγώ πιστεύω στον έρωτα και στον άνθρωπο. Όσο ο άνθρωπος έχει το χάρισμα και την ικανότητα να εμπνέεται από τον έρωτα η γη θα εξακολουθεί να γυρίζει, όσο μπορεί να ερωτεύεται κανένας ολοκληρωτισμός δεν μπορεί να τον απειλήσει.
Ελεύθερος Τύπος
